شهر خشتی و کهن یزد که در همسایگی با اصفهان، خراسان، فارس و کرمان واقع شده است، از شهرهایی با بافت خاص و بسیار سنتی است. شهر یزد با در برگرفتن ادیان و قشرهای مختلف از نظر فرهنگ و هنر بسیار غنی می‌باشد. اگر به این شهر سفر کرده باشید یا حتی تصاویر آن را دیده باشید، حتما با بناهای تاریخی بسیار این شهر آشنایی دارید. در کنار این ابنیه تاریخی، مکان‌های دیدنی و غذاهای سنتی خوشمزه، شهر یزد از نظر هنر و صنایع دستی نیز بیار غنی است.
اگر به گردش در کوچه و خیابان و بازار این شهر درآیید با انواع مختلفی از هنرهای اصیل و چشم نواز ایرانی روبرو خواهید شد که متعلق به هنرمندان و مردم این شهر می‌باشد. از انواع هنرهای نساجی گرفته تا هنر کار با فلزات مختلف، همه و همه توسط هنرمندان این شهر انجام می‌شوند.
در این مقاله ابتدا نگاهی به تاریخچه هنرهای این شهر خواهیم داشت و سپس بدون هیچ معطلی صنایع دستی مختلف این شهر را با ارائه نمونه هدیه‌های جذاب بررسی خواهیم کرد. پس اگر می‌خواهید با صنایع دستی این شهر کهن و انواع هدیه‌های مرغوب آن آشنا شوید، در ادامه این مقاله با آراهنر همراه باشید …
تاریخچه‌ای از صنایع دستی یزد
گفته می‌شود شهر یزد دومین شهر تاریخی در جهان است و اولین شهر خشتی است. علت این معماری های خاص و منحصر بفرد را میتوان به موقعیت جغرافیایی این شهر که در کویر واقع شده است ربط داد. شهر یزد از دیرباز تاکنون از فعال ترین شهرهای ایران در خصوص صنایع دستی است. در برخی از شهرها هنرهای مردمی با گذشت زمان رو به زوال می‌روند اما در شهر یزد نزدیک به 40 هنر و صنایع دستی فعال و زنده وجود دارد.
امروزه صنایع دستی کارخانه‌ای را نیز مشاهده می‌کنیم که از ظرافت به کار رفته در صنایع دستی به دور هستند. این هنرها در شهر یزد به صورت کاملا دستی و با مواد اولیه بومی تولید می‌شوند. علت محبوبیت صنایع دستی شهر یزد را نیز میتوان به همین موضوع استفاده از مواد اولیه بومی و ذوق و خلاقیت منحصر بفرد هر یک از هنرمندان ربط داد.
هنرها و صنایع دستی مختلف یزد
پس از پرداختن به نکاتی در خصوص صنایع دستی این شهر، بهتر است بی هیچ معطلی با این هنرهای اصیل این شهر آشنا شویم. این هنرهای را به صورت دسته‌بندی شده به شما معرفی کرده و در انتهای این پاراگراف نمونه‌های مرتبتی از بسته‌های هدیه آراهنر را نیز معرفی خواهیم کرد. بدین صورت به راحتی می‌توانید هدیه‌ای مورد علاقه از هر بخش و هنر بخصوص را به عنوان هدایای تبلیغاتی، مدیریتی و یا سازمانی انتخاب نمایید.
1.هنر نساجی
از صنایع دستی پرقدمت نه تنها در یزد بلکه در سراسر ایران، هنر نساجی است. کشور ایران با بهره‌مندی از موقعیت جغرافیایی، راه‌های دسترسی و پیشرفت فرهنگ و هنر از پیشگامان هنر نساجی در طول تاریخ بوده است. یزد نیز یکی از مراکز این هنر اصیل در ایران است. این هنر با ابزار‌ها و شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود.
یکی از روش‌های بافندگی به شیوه دستی است که در یزد از این روش برای تولید نمد و همین‌طور حصیربافی استفاده می‌شود. نوع دیگر به شیوه داری است که در یزد از آن برای بافت گلیم و قالی استفاده می‌کنند. شیوه سوم از روش های بافت شیوه دستگاهی است که در یزد برای بافت ترمه و زری بافی از این روش استفاده می‌شود.
بیایید یک به یک به بررسی این موارد و هدیه‌های منحصر بفرد آراهنر برای شما بپردازیم.
- ترمه
یکی از هنرهای اصیل یزد ترمه بافی است. مواد اولیه برای ترمه، پشم سفید گوسفند و یا ابریشم می‌باشد. معمولا رنگ‌های گوناگونی مانند قرمز، کرم و آبی در بافت آن‌های به کار برده می‌شود. علاوه بر این طرح و نقش‌های گوناگونی در ترمه‌ها استفاده می‌شود از جمله معروف‌ترین این طرح‌های می توان به بته جقه، گل شاه عباسی، کشمیری، گلزار و … اشاره کرد. در نگاهداری ترمه باید توجه داشته باشید که مستقیما آن را مقابل نور آفتاب و حرارت قرار ندهید.
از هدیه‌های تکی هنر ترمه میتوان به بسته ترمه آراهنر، جانماز و سجاده ترمه و کیف دستی ترمه اشاره کرد.
سجاده و جانماز ترمه
- گلیم
از شناخته شده ترین هنرهای ایرانی و همین‌طور هنرهای شهر یزد میتوان به قالی و گلیم بافی اشاره کرد. هر شهر از ایران طرح‌های خاص خود را برای این هنر دارد، شهر یزد نیز با داشتن طرح‌های چشم نواز و رنگ‌های شاد در بافت گلیم‌ها از پیشروان این عرصه است. آراهنر بسته تکی گلیم‌های کوچک و دکوراتیو را به عنوان هدیه‌های تبلیغاتی ارائه می‌کند. نام این بسته جذاب بافان است.
بافان
- دارایی بافی
دارایی بافی از هنرهای خاص ایرانی است که جز در استان یزد در حال زوال و کم توجهی می‌باشد. برای بافت این نوع از پارچه از دستگاه بخصوصی استفاده می‌شود. این هنرکه ماده اولیه آن ابریشم است قدمتی 800 ساله در یزد دارد. از هدیه‌ها دارایی بافی آراهنر میتوان به کیف دوشی دارایی بافی اشاره کرد.
دارایی بافی
- حصیر بافی
حصیر بافی، بافتن، تنیدن و در هم پیچاندن الیاف مخصوص گیاهی است که در قسمت‌های جنوبی ایران از جمله یزد رواج دارد. یکی از محل‌های رایج حصیر بافی با استفاده از الیاف درخت خرما، شهرستان تفت در یزد و در روستای مبارکه و بافق است. حصیربافی کاربردهای بسیاری دارد که از جمله آن‌ها می توان به سبد، زنبیل، زیرانداز، کلاه و … اشاره کرد. از هدیه‌های حصیربافی آراهنر میتوان به بسته باریا که شامل یک سبد حصیری به همراه خرما و یا آجیل است، اشاره کرد.
بسته باریا
2.هنر سفال
از دیگر هنرهای پرقدمت نه تنها در یزد و ایران بلکه در سراسر جهان هنر سفال است. در استان یزد و به خصوص در شهرستان میبد این صنایع دستی به وفور قابل مشاهده است و هنرمندان بسیاری در حال تولید ظروف مختلف از هنر سفال هستند. علت گسترش هنر سفال در یزد را میتوان به مواد اولیه آن ربط داد. ماده اولیه این هنر گل رس است که در استان یزد به فراوانی قابل رویت است.
طرح و نقش‌های گوناگونی برای مزین کردن ظروف سفالی به کار برده می‌شود که از جمله معروف‌ترین آن‌ها طرح خورشید خانم، مرغ و ماهی است. ظروف سفالی با هنر میناکاری نیز ترکیب شده و محصولات خاص و چشم نوازی را تولید می‌کنند.
یکی از هدیه‌های تکی و خاص آراهنر، بسته گلدان مینا روی سفال است.که شما می‌تواند از این گزینه برای هدایای نمایشگاهی استفاده کنید. در قسمت‌های بعدی انواع دیگری از هدیه‌های سفالی آراهنر را به شما معرفی خواهیم کرد.
بسته گلدان مینا روی سفال
3.کاشی
از دیگر هنرهایی که گاها با هنر سفال در یک گروه قرار می‌گیرند، هنر کاشی کاری است. این هنر را میتوان در آثار باستانی و بناهای تاریخی استان یزد نیز به فراوانی دید. قدمت این هنر در یزد در حدود 700 سال می‌باشد. انواع مختلفی از کاشی ها در یزد موجود می‌باشند که معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از کاشی شش گوش، کاشی کمک، کاشی یزدی، کاشی شبکه و …
به جز معماری از این این هنر به عنوان وسیله‌های دکوراتیو به عنوان تابلو‌ها نیز استفاده می‌شود. انواع کاشی های سفالی دکوراتیو را می‌تواند از آراهنر تهیه کنید.
کاشی سفالی
4.مسگری و قلمزنی
آخرین دسته‌بندی از صنایع دستی یزد، هنر مسگری می‌باشد. از مس به تنهایی میتوان ظروف و دیگر لوازم دکوراتیو تولید کرد. در این استان علاوه بر این هنر مس را در ترکیب با سایر هنرها مانند قلمزنی به کار می‌برند. هنر قلمزنی در واقع ایجاد نقش و نگارهای ایرانی به وسیله قلم روی فلزات است. از جمله این فلزات مس است، البته قلمزنی روی طلا و نقره نیز قابل انجام است.
یکی از بسته‌های هدیه تکی آراهنر، بسته قندان قلمزنی است که حاصل چشم‌نوازی از هنر قلم و مس می‌باشد. در ادامه هدیه‌های ترکیبی لوکس دیگری از این دسته‌بندی را بررسی خواهیم کرد.
نقش قوشه
بسته‌های هدیه صنایع دستی یزد
در حین بررسی و توضیح صنایع دستی یزد به تعدادی از هدایای و بسته‌های تکی آراهنر نیز اشاره شد. در این قسمت هدیه‌های ترکیبی از این هنرهای اصیل را بررسی خواهیم کرد. بهترین این هدایا عبارت‌اند از:
بسته ترکیبی قلم زنی و کاشی
در این بسته دو مورد از صنایع دستی اصیل یزد گنجانده شده است. یکی از این موارد آجیل خوری قلمزنی و دومی قاب کاشی دکوراتیو است. علاوه بر این صنایع دستی، قلم‌کار نیز در این بسته وجود دارد. این بسته هدیه لوکس در بسته‌بندی بسیار زیبایی نیز قرار دارد. محتویات کامل این بسته عبارت‌اند از:
- یک عدد آجیل خوری قلمزنی
- یک عدد پارچه قلم‌کار اعلا (80*80 سانتی متر)
- یک عدد قاب کاشی (10 سانتی متر)
- بسته بندی چوبی
بسته ظرف آجیل خوری قلمزنی، پرده قلم‌کار و قاب کاشی
بسته ترکیبی میناکاری روی سفال و ترمه
از دیگر ترکیب‌های چشم نواز صنایع دستی یزد، ترکیب رنگ های آبی و بهشتی میناکاری روی ظروف سفالی و طرح‌های ایرانی، لطافت و ظرافت پارچه‌ی ترمه است. در این بسته یک بشقاب و قلمدان مینا قرار داده شده است. ترمه استفاده شده در این بسته نیز از جنس ابریشم و ترکیبی از رنگ‌های آبی و سرمه‌ای است که به خوبی با دیگر ظروف ست شده است. محتویات کامل این بسته عبارت‌اند از:
- یک عدد بشقاب میناکاری (20 سانتی متر)
- یک عدد ترمه ابریشمی (50 سانتی متر)
- یک عدد قلمدان مینا روی سفال
- بسته بندی هاردباکس
بسته بشقاب مینا، ترمه و قلمدان مینا روی سفال
بسته ترکیبی مس، قلمزنی و گلیم
در این بسته ترکیبی لوکس نیز شاهد سه نوع از انواع صنایع دستی یزد هستیم. یک ظریف مسی که اصطلاحا سوهان خوری گفته می‌شود در این بسته وجود دارد و ترکیب رنگ مناسبی را با گلدان قلمزنی کوچک ایجاد کرده است. گلیم کوچک و دکوراتیو نیز می‌تواند به عنوان رومیزی در زیر این محصولات پهن شده و گوشه‌ای از اتاق را مزین کند.
- یک عدد گلیم (30*30 سانتی متر)
- یک عدد گلدان قلمزنی کوچک
- یک عدد سوهان خوری مسی
- بسته بندی هاردباکس
بسته گلیم سیرجان، گلدان قلمزنی و سوهان خوری مسی
بسته گل مسی و ترمه
این بسته ترکیبی نسبت به هدیه‌هایی که پیش‌تر بررسی شد کمی جمع و جور تر می‌باشد. اصلی‌ترین عنصر این بسته گلدان فیروزکوبی روی مس است که حاوی چندین گل مسی می‌باشد. رومیزی ترمه ابریشمی گرد نیز به خوبی تکمیل کننده این بسته هدیه می‌باشد.
- یک عدد گلدان فیروزه کوبی (20 سانتی متر)
- یک عدد ترمه ابریشمی (50 سانتی متر)
- دو عدد گل مسی
- بسته بندی مقوایی
بسته گلدان فیروزه کوب، گل مسی و ترمه
بسته آجیل خوری مسی و ترمه
این هدیه از جدیدترین بسته‌های آراهنر است که می‌تواند به عنوان هدیه مدیریتی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. عناصر اصلی این بسته مس و ترمه ابریشمی است. در کنار این محصولات و ظروف، خوراکی‌های مفیدی از جمله مویز و توت خشک نیز قرار دارد.
- دو عدد آجیل خوری مسی
- یک عدد ترمه ابریشم (70 سانتی متری)
- دو عدد ظرف شیشه ای حاوی مویز و توت خشک
بسته بندی هارد باکس
بسته آجیل خوری مسی و ترمه
بسته روناک
این بسته کاملا از هنر سفال یزد تشکیل شده اما برخلاف هدیه‌های دیگر بسیار کاربردی نیز می‌باشد. ظروف سفالی به کار رفته در بسته روناک شامل قوری و فنجان نعلبکی می‌باشند. مقداری چای نیز در این بسته قرار داده شده که هدیه بسیار کاربردی و جالبی برای مخاطبان شما خواهد بود.
- یک عدد قوری به همراه دو عدد فنجان و نعلبکی
- یک عدد قندان سفالی
- مقداری چای
- بسته بندی چوبی
روناک (بسته قوری،فنجان و قندان سفالی)
بسته باریزان
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد حصیربافی نیز از هنرهای قدیمی یزد است. در بسته باریزان سبد و سفره حصیری و بسیار کاربردی قرار گرفته است. محتویات کامل این بسته عبارت‌اند از:
- سبد حصیربافی
- سفره نان
- سه ظرف شیشه‌ای حاوی نمک، خشخاش و سبزی خشک
باریزان (بسته سبد حصیربافی و سفره نان)
سوالات متداول در خصوص صنایع دستی یزد
علت محبوبیت صنایع دستی شهر یزد استفاده از مواد اولیه بومی و ذوق و خلاقیت منحصر به فرد هنرمندان و صنعتگران یزدی است.
بته جقه، گل شاه عباسی، کشمیری، گلزار و … از معروف ترین نقش های ترمه های یزدی هستند.
یکی از محل های رایج حصیر بافی با استفاده از الیاف درخت خرما، شهرستان تفت در یزد و در روستای مبارکه و بافق است.
از هنرها و صنایع دستی لوکس و فاخر یزد میتوان به هنر مسگری و قلم زنی اشاره کرد.
نکات مهم درباره صنایع دستی یزد
برای جمع‌بندی مطالب ارائه شده به نکات مهم زیر در خصوص صنایع دستی یزد توجه فرمایید:
- استان یزد به علت موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی به خصوص انواع مختلفی از صنایع و هنرهای دستی را در خود جای داده است.
- از دیگر علل وجود هنرهای مختلف، فرهنگ و ادیان گوناگونی است که در یزد وجود دارد.
- اولین هنری که در یزد به وفور به چشم می‌خورد، هنر نساجی است. این هنر مواردی از جمله ترمه، دارایی بافی، گلیم و حصیربافی را شامل می‌شود.
- صنایع دستی دیگر یزد که به فراوانی دیده می‌شوند و بسیار کاربردی هستند هنر سفال است. از مشتقالت این هنر، کاشی می‌باشد. از این موارد به عنوان وسایل دکوراتیو نیز استفاده می‌شود.
- از هنرها و صنایع دستی لوکس و فاخر یزد میتوان به هنر مسگری و قلمزنی اشاره کرد. بسته‌های ترکیبی متنوعی از این هنر در آراهنر موجود می‌باشد.
