هنر نمد، هنری اصیل و تاریخی در سرزمین ما است که ریشههایی کهن دارد و از ایران، به نقاط مختلف دنیا صادر شده است. نویسندگان کلاسیک در قرن 18 و 19 در داستانهایشان درباره نمد سخن گفتهاند و آن را به ایران نسبت دادهاند.
محصول تولید شده در هنر نمد، غالبا کاربردی مصرفی دارد اما فرآیند تولید نمد آنچنان، سخت و البته ظریف است که جز اطلاق عنوان « هنر » به آن فرایند، کار دیگری نمیتوان کرد.
خاستگاه نمد، آبادیهای اطراف دریای خزر بوده است؛ اما این هنر امروز با گسترش حوزه تولید، در استانهای مازندران، خراسان، سمنان، چهارمحال و بختیاری، کردستان و… هم تولیدکنندگانی دارد. با گسترش صنعت، هنر نمد این روزها علاوه بر کارکرد مصرفی، کاربرد تزئینی هم دارد.
روش تولید نمد
نمدمالی در ابرکوه ابتدا نقش موردنظر را با پشمهای رنگی روی یک پارچه کرباس طراحی میکنند. سپس پشم حلاجی شده را روی تمام سطح پارچه قرار میدهند و پارچه کرباس را میپیچند. با ریختن آب جوش بر آن و فشردن مداوم کار، نمد تولید میشود. نمد مالی کاری طاقت فرسا محسوب میشود
برای مالیدن نمد در نقاط مختلف ایران روشهای مختلف وجود دارد استفاده از کتیرا در برخی نقاط رایج است برای در هم آمیختن پشم باید محیط را قلیایی کرد برای این منظور میتوان از صابون یا مایع ظرفشویی استفاده کرد. محیط قلیایی باعث میشود نوک رشتهها به چند رشته تبدیل شده و بهتر به هم گره میخورنند.
روش نمدسازی
ابتدا پشم را شسته، برای کار فضایی باز یا سرپوشیده را انتخاب میکنیم، زمین این قسمت باید کاملاً سفت و هموار باشد و دور از وزش باد باشد. کف زمین را با گونی یا یک تکه پارچه ضخیم میپوشانیم،سپس به ترتیب مراحل زیر نمد سازی را شروع میکنیم :
یک تنظیم قالب : ابتدا با استفاده از روش گرته برداری طرح اصلی را روی گونی میاندازیم، سپس با استفاده از تکههای پشمهای رنگ شده نقش مورد نظر را پر میکنیم.
دو تنظیم ارتفاع پشم : که پشم را با استفاده از یک دست افزار با حرکات سریع میزنند تا پشمها روی هم انباشته شوند. وقتی که ارتفاع پشم به اندازه مورد نظر رسید حدوداً یک متر ریختن پشم را متوقف میکنیم.
چنانچه نا همواری در آن مشاهده شود دوباره با دست افزار شروع به زدن پشم میکنیم تا کاملاً یکدست شود. (دراین مرحله ضمن استفاده از آب خالص از آب و صابون هم میتوانیم استفاده کنیم که دلیل استفاده از آن این است که بعضی از افراد از نمد مالی به عنوان منبعی برای درآمد استفاده میکنند و مجبورند برای سود بیشتر از پشمهای درجه سه و چهار و یا پشمهای شسته نشده استفاده کنند که باید روزانه هشت تا ده ساعت با دست به مالیدن نمد بپردازند از این رو آب و صابون باعث میشود که سطح مورد مالش نرمتر شده و آن قسمت از دست که تماس بیشتری با نمد دارد سالم بماند.
سه خیس کردن پشم : که در این مرحله روی پشم آب گرم میپاشیم به صورت یک نواخت و به آرامی تا آب به سطح زیرین پشم برسد.
چهار آماده کردن پشم : برای مالش گونی را از چهار طرف جمع کرده سپس به شکل استوانهای درمیآورند و با یک طناب دور آنرا میپیچند
پنج لگد کوب کردن پشم : طناب پیچ شده که دو یا چند نفر حدوداً یک ساعت آنرا لگد کوب میکنند.
شش مرحله آخر بعد از تمام شدن مالش :طنابها را باز کرده و گونی را دوباره روی زمین پهن میکنند، حال پشمها تغییر کرده و بصورت مسطح تغییر شکل دادهاند، سپس استاد کار ناصافیها را با دست هموا رمی کند و اگر قسمتی از نمد نازکتر باشد آنرا با مقداری پشم ترمیم میکنند
