پدربزرگ امیرحسین دریانورد بوده است. هر جمعه که امیرحسین به همراه پدر و مادرش مهمان خانه پدربزرگ است، حتما خاطره­گویی و برگزاری مسابقه شعرخوانی یکی از جذابیت­های این روز تعطیل می­شود.

پدربزرگ گنجه­ای دارد که هنوز هم بعد از گذشت سال­ها، باز کردن درب آن برای امیرحسین یک هیجان بزرگ است و می­تواند از اسرار آن باخبر شود؛ به خصوص اینکه پدربزرگ یک دریانورد بوده که به کشورها و سرزمین­های ناشناخته بسیاری سفر کرده است.

این جمعه هم امیرحسین به همراه پسرعموهایش منتظر شنیدن حرف­های پدربزرگ است. پدربزرگ می­گوید کسی دقیقاً نمی‌داند تاریخچه دریانوردی بندر کنگ هرمزگان به چند صد سال قبل برمی‌گردد، امّا هر چه هست هنوز دریانوردان دنیا دیده­ای در این شهر زندگی می‌کنند که حتی از سفر به سرزمین‌های دور با کشتی‌های بادبانی و بدون موتور خاطره دارند.

او می­گوید که بندر تاریخی کنگ، در نزدیکی بندر لنگه و در غرب بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع شده ‌است.

پدربزرگ می­گوید که داستان‌های این دریانوردان چنان جذّاب است که وقتی به موزه‌ی مردم‌شناسی می‌رویم، احساس می‌کنیم در میان چندین سندباد ایرانی نشسته‌ایم و افسانه می‌شنویم، امّا هرچه هست این واقعیت است که موج موج به سویمان می‌آید.

بچه­ها از پدربزرگ می­خواهند که یک روز آنها را به موزه مردم­شناسی ببرد. به همین خاطر پدربزرگ از بچه­ها می­خواهد که نظر موافق پدر و مادرهایشان را جلب کنند که فردا به موزه مردم­شناسی بروند.

در موزه مردم‌شناسی، بچه­ها با پدربزرگ همراه می‌شوند و او از سفرهایش تعریف می‌کند که گاه یک رفت ‌و برگشت آنان هشت ماه طول می‌کشیده است و علاوه‌ بر آن، از دورانی یاد می‌کند که در منظر او سفر دریایی نوعی قداست داشت؛ چراکه محل عبادت ،خانه، بیمارستان و یا حتّی منزل بسیاری از افراد برای ماههای متوالی بوده‌ است.

پدربزرگ همچنین از سفرهای یاد می‌کند که در آن از موتور و ژنراتور و برق در کشتی و بی‌سیم خبری نبود و کف دست هر ملوان جهت باد را تشخیص می‌داد و مسیر را تعیین می‌کرد.

ملوان دنیادیده از میوه‌های آفریقایی که سوغات سفر و مایه تجارت در مسیر بازگشت بود می‌گفت و از انار ایرانی که دل مردمانی در آن‌ سوی جهان برای دیدنش خون می­شد.

یکی از دریانوردانی که برای بازدید به موزه آمده بود؛ وقتی اشتیاق بچه­ها برای شنیدن حرف­های پدربزرگ را دید، وارد گفتگو شد و تعریف می‌کرد که اولین سفرهای دریایی‌اش را با ماهیگیری و سفرهای کوچک در خلیج‌ همیشه فارس آغاز کرده و بعد از آن در سفرهای بزرگ رهسپار هندوستان، پاکستان و آفریقا و خلیج عدن شده‌ است.

به گفته او، در این سفرها تبادل فرهنگ‌ها هم صورت می‌گرفته است مثلاً موسیقی محلّی از بندر کنگ به سایر بنادر برده و نوا و موسیقی آفریقا به سواحل خلیج‌ فارس آورده شده ‌است و باید گفت همه این‌ها در کنار تجارت خرما و نمک ایرانی و چوب آفریقایی انجام ‌شده است.

سنگ بنای این موزه در نوروز ١٣٩٠ با آویختن یک دهل و لباس ناخدا گذاشته شده‌ است و پس ‌از آن، اشیای قدیمی دیگر از سوی مردم و دیگر دریانوردان به موزه داده ‌شده است.

دانستن تاریخ کشور و حوزه دریانوردی و همچنین حفظ و نگه‌داری از آن بسیار ارزشمند است.

ای دلیل زنده بودن             ای سرود صادقانه            ای دلیل زنده ماندن    جان‌پناهی جاودانه      ای وطن

کلمات مهم:

علف.بحر. برهنه. طبیب. تعجّب. حوادث. خصلت. ملّی. اعلام. از خود گذشتگی

موضوعی که قرار بود خانم سرشار امروز سر کلاس در موردش با بچه­ها گفتگو کند، حمل و نقل دریایی بود. خانم سرشار از قبل موضوع را مشخص کرده بود تا همه ما در موردش تحقیق کنند.

 خیلی هیجان‌زده بودم، چون چیزهای زیادی درباره حمل‌ و نقل دریایی از پدرم یاد گرفته بودم و منتظر بودم که خانم معلم درس را شروع کند.

خانم سرشار در ابتدای کلاس، بعد از سلام و احوال‌پرسی و خواندن چند آیه از قرآن کریم، کلاس را به ‌طور رسمی آغاز کرد. او ابتدا به درس­های سه هفته گذشته اشاره کرد و آن را با دانش‌آموزان مرور کرد. سپس رو به همه دانش‌آموزان کرد و گفت: خب، قرار بود درباره حمل‌ و نقل دریایی تحقیق کنید. ابتدا چه کسی صحبت می‌کند؟

من که آماده بودم. دستم را بلند کردم. خانم معلم اجازه صحبت کردن به من داد. شروع کردم به ارایه این توضیح که پدرم دریانورد است و هر سال حداقل دو تا سه ماموریت دریایی می­رود. بر اساس نکاتی که از پدر یاد گرفته بودم، گفتم: حمل‌ و نقل دریایی یعنی انتقال و جابه‌جایی کالاها به ‌وسیله‌ی شناورهای بزرگ و کوچک مانند کشتی‌های اقیانوس­پیما و شناورهای رو-رو کانتینری یا حتی قایق‌های کوچک و لنج­ها که از طریق دریاها و اقیانوس‌ها کالاها را جابجا می­کنند. کالاهایی که از طریق حمل نقل دریایی جابه‌جا می‌شوند عمدتاً در حجم بالایی قرار دارند و این نوع حمل ‌و نقل به لحاظ اقتصادی، به صرفه­تر از سایر روش­هایی مثل حمل و نقل جاده­ای یا هوایی است.

خانم سرشار با تکان دادن سر، حرف‌های من را تأیید کرد. بعد از من مطهره که دختر همکار پدرم بود، شروع به سخن گفتن کرد و گفت: پدرم می­گوید که شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که او در آنجا مشغول به کار است، بیشتر از 130 شناور در انواع مختلف دارد که به سراسر دنیا حرکت می­کنند و کالاهای اساسی مورد نیاز مردم را جابجا می­کنند.

مطهره گفت: بعد از کشف آهن و فولاد، کشتی‌های بخار و شناورهای فولادی جایگزین شناورهای چوبی شدند و صنعت باربری دریایی وارد دوره جدیدی از پیشرفت شد.

خانم سرشار مجدد حرف‌های مطهره را تأیید کرد. نوبت به مریم رسید. او گفت: در حمل ‌و نقل دریایی از کانتینرها استفاده می‌کنند و به لطف وجود کانتینرهای مختلف می‌توان انواع وسایل و لوازم مانند کالا، ماشین، ابزارآلات، لوازم پزشکی و دارو و حتی مواد فاسدشدنی را جابجا کرد.

خانم معلّم گفت: کاملاً درست است و باید گفت که از کانتینرها علاوه‌ بر  حمل و نقل دریایی در حمل ‌و نقل هوایی و زمینی هم استفاده می‌شود. سپس گفت: به‌ نظر شما مزایای استفاده از حمل ‌و نقل دریایی چیست؟

نازنین گفت: چون در شمال و جنوب کشور ما دریا وجود دارد و علاوه ‌بر آن می‌توانیم به آب‌های آزاد در دریای عمان دسترسی داشته باشیم، استفاده از حمل ‌و نقل دریایی برای ما فرصت خیلی خوبی است و موجب ایجاد شغل برای عده بسیاری می­شود.

خانم سرشار گفت: آفرین، بچّه ها جالب است بدانید که در حمل ‌و نقل دریایی قوانین یکسانی در سراسر جهان وجود دارد و شما خیلی راحت می‌توانید به ‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم بار خود را به سراسر جهان بفرستید.

صدای زنگ تفریح شنیده شد. من و همه دانش‌آموزان از این‌ که مطالب جدیدی یاد گرفته بودیم، بسیار خوشحال بودیم و البته من بیشتر از هر وقت دیگری به دریانورد بودن پدرم افتخار می­کردم.

کلمات مهم:

نومیدی.سم اسبان. مطالعه.مخصوصاً. هشت سال دفاع مقدّس. تهرانی مقدّم. مصطفی. تحویل. هم کلاسی. فوق العاده.

جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، سرشار از شگفتی‌ها است. پدیده‌های لطیف، زیبا و عجیب پیش روی ما هستند که به ‌سادگی از کنارشان می‌گذریم؛ در حالی که اگر اندکی درنگ کنیم، می‌بینیم که هر کدام از این پدیده‌ها تماشاگری برای دیدن زیبایی‌های آفرینش و ایستگاه‌هایی برای اندیشیدن هستند.

پدر من دریانورد است. او سفرهای زیادی را در سراسر سال به مقاصد مختلف و در دریاها و آبراهه­های مختلف انجام می­دهد. او همیشه بعد از سفر، عکس­هایی که از شگفتی­های دریایی و سفرهایش ثبت کرده را به من نشان می­دهد.

پدر همیشه می­گوید: اگر می‌خواهیم عالم را بهتر بشناسیم، یک راه ساده آن است که پدیده‌ها را خوب تماشا کنیم. درباره آفرینش هر یک بیاندیشیم و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم؛ مثلاً دریا چگونه جایی است؟

انسان همواره به دریا به ‌عنوان محلّی پر از شگفتی‌ها و اسرار نگریسته است. دریا آن‌چنان مملو از اسرار و معمّا است که حتی اقیانوس­شناسان بزرگ نیز، نمی‌توانند ادّعا کنند که به تمامی رازهای آن پی برده‌اند. دریا پر از شگفتی‌ها است.

کوچک‌ترین گیاهان ذره‌بینی و همچنین تنومندترین گیاهان را در دریاها می‌توان دید. تاکنون راهی برای پی بردن به تعداد موجودات دریایی و حتی تخمین میزان آن‌ها که سر به میلیاردها می‌زند، پیدا نشده است. دانشمندان ثابت کرده‌اند که حتّی در عمیق‌ترین نقاط دریا نیز، جانورانی یافت می‌شوند.

دنیای زیر آب، دریا سرشار از شگفتی‌ها است. گیاهان دریایی، لاک‌پشت‌ها، هشت­پا و ماهیان رنگارنگ بزرگ و کوچک که گویی شهروندان یک سرزمین پر رمز و راز هستند و به زبان دریا با هم سخن می‌گویند.

گاهی با حرف­های پدر به این فکر می‌کنم که همه آن‌هایی که درباره دریا و موجودات دریایی تحقیق می‌کنند، همه عکّاسان که از دریا در لحظات طلوع و غروب خورشید عکس می‌گیرند، همه دریانوردانی که در سکوت دریا شب‌ها و روزها را می‌گذرانند و به پهنه بی‌کران آن خیره می‌شوند یا همه آن‌هایی که در ساحل دریا ایستاده و لحظاتی به آوای آن گوش می‌دهند و نسیم دریا گونه‌هایشان را نوازش کرده است؛ همه و همه مگر می‌شود یک لحظه با دریا باشند و از خالق بی‌­همتای آن غافل باشند؟

کلمات مهم:

ضایع. مغولان. هلاکو.خواجه نصیر. کلّیه ی امکانات. پر فروغ. مغازه. پیغام. تامّل. واگذار.

ساحل ماسه‌ای کنار بندر، در حال هضم کردن گرمای روز است. آفتاب چنان نیست که سوزانده شوی و چنان هم نه که گرمایش را پشتت حس نکنی.

خورشید پر کشید و رفت آن طرف دریا نشست و نیمه‌اش را زیر دریا مخفی کرد. لنج­ها گویی روی خورشید شناور هستند نه آب.

آب، آبی دریایی‌اش را به زردی خورشید داده است و ماسه‌های ساحل در مقابل زیبایی خورشید رنگ باخته‌اند. نازگل با حسرتی در دل، کنار ساحل ماسه‌ای آمده تا آرامش دریا را به آغوش کشد و یاد پدر که هم اکنون در ماموریت دریایی به سر می­برد را با همه قواعد و قانون‌هایش به دریا بسپارد.

او که شاهد این ‌همه زیبایی است خود را محو دریا می‌پندارد و فاصله‌ی زمین و آسمان را خوب از هم تشخیص نمی‌دهد.

می‌پندارد که زمین و آسمان یکی شده‌اند. ابرها چون مادری مهربان، دست‌های پنبه‌ای خود را روی موج‌های آرام دریا می‌کشند که چون گیسوان دخترکی خردسال است.  نازگل قدم‌زنان پهنه وسیع ساحل ماسه‌ای بندر را طی می‌کند و لنج‌ها را کمی آن‌طرف‌تر، سوار دریا می‌بیند. قایق‌های کوچک ماهیگیری را می‌بیند که دل به دریا زده‌اند و اول از خدا و بعد از دریا روزی طلب می‌کنند؛ همه اینها او را به یاد پدر می­اندازند و خنده و مهربانی که همیشه به گونه­های نازگل هدیه می­دهد.

کوچه‌های بندر از دور مشخص هستند و بچّه­هایی که هر روز چشم در چشم خلیج همیشه ‌فارس چشم می‌گشایند و بعضی از آن‌ها نیلی دریا را در چشمان خود حفظ کرده‌اند.

میان کوچه‌های بندر باد گرمی صورت کودکان را نوازش می‌کند. خانه‌های ساده‌ای که درهایشان رو به دریا باز می‌شود. دل این مردمان چون دریای مقابلشان فراخ است. به خانه می­رسد و تمام راه را در فکر پدر بوده است.

وقتی به خانه می­رسد، مادر با خوشحالی می­گوید: نازگل خانوم نامه دارید...

نازگل نامه را با اشتیاق از دست مادر می­رباید و با جملات پدر، غرق در شادی می­شود...

مادر خوشحال است که این بار پدر قبل از رفتنش چندین نامه آماده کرده است تا در اوج دلتنگی دخترک، او را آرام کند.

کلمات مهم

مرغزار.غفلت. توجّه. هوشیاری.سوال. تلفّظ. اتّحاد. آذر. غصّه.قصّه

پدر قرار است به ماموریت دریایی برود. او چمدان خود را جمع می­کند. امیرعلی هم دارد به او کمک می­کند. او بزرگتر شده و بهتر از قبل مسائل و مشکلاتش را مدیریت می­کند. امیرعلی از مادر یاد گرفته تا در هر موقعیتی که قرار می­گیرد، بهترین تصمیم را انتخاب کند؛ هر چند ممکن است برخی اوقات، تصمیم­گیری برایش سخت باشد.

تا چند ماه پیش، هر وقت پدر قرار بود به ماموریت دریایی برود و چند ماهی از خانه دور باشد، امیرعلی بیقراری بسیاری داشت. او حتی دلش نمی­خواست با پدر حرف بزند؛ چراکه احساس می­کرد پدر او را دوست ندارد که این مدت زیاد را حاضر است از دیدن او برای کارش، صرف نظر کند.

اما مادر قصه­ای قشنگ را برای امیرعلی تعریف کرده بود. مادر به او گفته بود که در نبود پدر، او فرمانده خانه است و چقدر می­تواند به عنوان مرد خانه، برای خواهرش مهم باشد.

پدر هم البته گفتگویی مردانه با امیرعلی داشت و او را ترغیب کرده بود که مسئولیت فرماندهی خانه را بپذیرد؛ هر چند امیرعلی هیچ وقت نگفت که حرف­های پدر- پسری آن دو چطور پیش رفته است...

حالا پدر به خوبی احساس می­کند که تکیه­گاهی محکم در خانه دارد و مادر هم دلش قرص است که در نبود پدر، امیرعلی خان مسئولیت خود را به خوبی ایفا خواهد کرد.

امیرعلی هم آرام­تر از همیشه است. او متوجه شده که چه مسئولیت سختی را به عهده دارد و البته شادمان است که او هم برای خود مردی شده است...

کلمات مهم:

سقوط. کوی ذوالفقاری.همّت. لغتنامه. عطّار. جلال الدّین محمّد. مشفق. غنچه. محنت. فاتحه