آیا با برترین صنایع دستی ایرانی، هنر گلیم‌بافی، آشنا هستید؟ چقدر در مورد نقشهای گلیم ایرانی اطلاعات دارید؟ آیا بهترین بسته هدیه گلیم آراهنر را می‌شناسید؟ در این مقاله به سوالات مختلف شما در مورد گلیم و گلیم‌بافی پاسخ خواهیم داد. در انتهای مقاله نیز برترین هدایای گلیمی آراهنر و ویژگی آنها را بررسی خواهیم کرد.
ایرانیان برای پوشاندن زمین، بافت‌های متفاوتی انجام می‌دادند. امروزه جهانیان فرش ایران را به خوبی می‌شناسند. گلیم‌ها از جمله شناخته شده‌ترین صنایع دستی ایرانی هستند. گلیم نوعی فرش بدون پرز است که تار و پود آن معمولا از موی طبیعی حیوانات اهلی تهیه می‌شود. در بافت گلیم، معمولا پودها را از روی تارها عبور می‌دهند. با این کار تارها از دیده پنهان و نقش اصلی بر اساس پودها مشخص می‌شود. این کار باعث می‌شود تا حدی دست طراحان و بافندگان در ایجاد نقش محدود باشد. البته در سال‌های اخیر، با تغییر در شیوه گره‌زنی این مشکل برطرف شده است. گلیم بیشتر در میان عشایر ایرانی بافته می‌شد و تولید آن، کاری زنانه بوده است.
درمیان انواع هدیه تبلیغاتی آراهنر گلیم از محصولات فاخر و نفیس به شمار می‌آید.
هدیه‌های گلیم‌بافی آراهنر
صنایع‌دستی ایرانی از بهترین هدیه‌هایی است که می‌توان برای موقعیت‌های مختلف و به عنوان هدایای مدیریتی، تبلیغاتی یا سازمانی در نظر گرفت. گلیم‌بافی از مشهورترین صنایع دستی ایرانی است که محبوبیت زیادی در میان ایرانیان و میهمانان خارجی دارد.
آراهنر این هنر اصیل ایرانی را در قالب بسته‌های هدیه متنوع برای شما عزیزان ارائه می‌کند. برای آشنایی بیشتر این هدایای خاص و به یاد ماندنی در ادامه مقاله با ما همراه باشید …
بسته گلدان سفالی و گلیم سیرجان
گلیم سرجان از گلیم‌های بدون پرز است و معمول از ابریشم یا نخ‌ها پشمی در بافت آن استفاده می‌شود. به همین دلیل نسبت به دیگر گلیم‌ها بافتی نرم و لطیف‌تر دارد. در این بسته ترکیبی علاوه بر گلیم، گلدان میناکاری نیز قرار دارد. میناکاری از صنایع دستی کهن ایرانی و دست‌رنج هنرمندان اصفهانی است. میناکاری معمولا روی ظروف سفالی یا از جنس طلا و نقره انجام می‌شود.
گلدان این بسته با طرح‌های رنگی میناکاری بر روی سفال، مکمل بسیار خوبی برای گلیم سیرجان است. این دو هدیه ایرانی زینت‌بخش گوشه دنج اتاق مخاطبتان خواهند بود.
بسته رومیزی، شادباش پته، گلدان فیروزه‌کوب، گلیم سیرجان
اگر به دنبال بسته‌ای کاملا ایرانی و مملو از صنایع دستی مختلف ایرانی هستید، این بسته ترکیبی بهترین گزینه برای شما است. اولین محصول این بسته گلیم سیرجان است که با نخ‌های پشمی به رنگ‌های آبی فیروه‌ای و طلایی بافته‌شده است. دومین محصول گلدان فیروزه‌کوب است. خواستگاه این هنر ایرانی خراسان است اما امروزه در شهر اصفهان نیز به فراوانی وجود دارد. گلیم و گلدان فیروزه‌کوب این بسته، ترکیب رنگی بسیار چشم‌نوازی ایجاد می‌کنند.
در کنار این محصولات، پته‌دوزی کرمان نیز وجود دارد. هنر پته‌دوزی دوختن نقش‌ها مختلف به وسیله سوزن و نخ‌های رنگی روی پارچه‌های پشمی است. یک بسته پسته درجه‌یک نیز در کنار صنایع دستی‌ها قرار دارد.
این بسته را می‌توان از خاص‌ترین محصولات ترکیبی آراهنر دانست. با تهیه این بسته، لذت سفر خیالی به شهرهای مختلف ایران را هدیه دهید.
بسته گلیم سیرجان، بشقاب قلمزنی و ست پذیرایی
در محتویات این بسته نیز از گلیم سرجان با رنگ‌های قرمز و زرد استفاده شده است. در کنار آن، هنر قلمزنی هنرمندان اصفهانی نیز قابل مشاهده است. قلمزنی هنر ایجاد نقش و نگار ایرانی به وسیله قلم و چکش، روی ظروف و اشیا فلزی است. در این بسته ترکیبی یک بشقاب قلمزنی با نقوش برجسته‌ی ایرانی وجود دارد.
قسمت شیرین این بسته، دو پیاله سفالی حاوی نقل و آبنبات قیچی است. این دو پیاله نیز روی استند چوبی قرار گرفته‌اند که به خوبی زیبایی این بسته را تکمیل کرده است.
شکلات خوری قلمزنی و جعبه خاتم و گلیم سیرجان
در این بسته ترکیبی نیز یک عدد گلیم سیرجان با طرح نواری، نقش‌ها ایرانی و با رنگ‌ها شاد بافته شده است. همانند بسته‌ای که پیش‌تر بررسی شد، در این بسته نیز از هنر قلمزنی استفاده شده است. شکلات‌خوری قلمزنی با طرح مرغ و گل به خوبی این بسته را مزین کرده است.
از دیگر صنایع دستی اصیل ایرانی نیز در تکمیل این بسته استفاده شده است، این هنر خاتم‌کاری است. هنر خاتم‌کاری در جعبه و جاقلمی این بسته قابل مشاهده است.
بسته گلیم سیرجان، گلدان قلمزنی و سوهان خوری مسی
از دیگر بسته‌های نفیس ترکیبی آراهنر است. گلیم سیرجان با دور بافت‌های ظریف و رنگ‌های متنوع در این بسته قرار دارد. علاوه بر گلیم و گلدان قلمزنی، یک ظرف مسی کوچک که اصطلاحا به آن سوهان‌خوری نیز گفته می‌شود، وجود دارد.
بسته چله‌نوش
اگر به دنبال هدیه‌ای کوچک اما جذاب برای شب یلدا هستید، بسته چله‌نوش گزینه بسیار مناسبی برای شماست. ماگ سفالی با طرح هندوانه شب یلدا، بهترین هدیه برای نوشیدن یک چای داغ در فصل زمستان است. زیرلیوانی از جنس گلیم و با طرح یلدایی باعث جالب‌تر شدن این بسته می‌شود.
تاریخچه گلیم‌بافی
تاریخ دقیقی از زمان آغاز بافت گلیم در جهان وجود ندارد. قدیمی‌ترین نمونه موجود فرش پازیریک است که نشان می‌دهد انسان‌ها از مدت‌ها قبل برای مفرش کردن زیر پای خود اقدام به بافت کرده‌اند. از آنجایی که بافت فرش سخت‌تر از گلیم است، آغاز به بافت آن به سده‌‌ها قبل از فرش مربوط است. با این وجود تاریخ دقیقی در دست نیست. برخی از کارشناسان معتقدند قدمت بافت گلیم را باید با پافت پارچه یکی دانست. یعنی تاریخی حدود ۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح. در حقیقت بافتن را می‌توان جز اولین هنرهای آدمیان دانست. هنری که هم برای پوشاندن زمین و دیوار استفاده و هم بر روی چهارپایان انداخته می‌شود.
به مرور استفاده از گلیم‌ها علاوه بر مفرش کردن زمین، گسترده‌تر شد و امروزه ابعاد کوچکتری از گلیم‌ها به عنوان وسیله‌هایی دکوراتیو نیز شناخته می‌شوند. به طور مثال می‌توان به هدیه بافان آراهنر اشاره کرد. این هدیه به عنوان زیر لیوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تنوع گلیم در ایران
تفاوت در گلیم، علاوه بر جنس نخ‌ها، به نقشه متفاوت این بافته مربوط است. نقشه‌های گلیم متاثر از طبیعت هر منطقه است. هر یک از طرح‌های متنوع و خاص گلیم، مربوط به ایل‌های ایرانی متفاوت است. ایل‌های مختلف روش و طرح‌های مختلفی دارند. همین موضوع باعث خاص شدن صنایع دستی ایرانی شده است. در شهرهای مختلف هم، نقشه‌ها تفاوت‌های بسیاری دارد. در ادامه به بررسی طرح و رنگ گلیم ایل‌های مختلف خواهیم پرداخت:
ایل ترکمن: گلیم در میان ترکمن‌ها بسیار کم‌وزن بافته می‌شود. طیف‌های مختلف قرمز رنگ اصلی در گلیم‌های این منطقه است.
ایل شاهسون: در ایل شاهسون، از طرح‌های هندسی شکسته در بافت استفاده می‌شود. آنها در زبان محلی به گلیم‌های خود «ورنی» می‌گویند. گلیم‌های شاهسون برعکس گلیم‌های بافته شده توسط قشقایی‌ها، دارای نقوش هندسی منظم هستند. نقش و نگار‌های بافته شده در این گلیم‌ها معمولا اندازه‌هایی بزرگ دارند و برجسته هستند.
گلیم‌های مختلف این ایل شباهت زیادی به یکدیگر دارند با این حال بافت حاشیه‌ها در گلیم‌های مختلف، متمایز است. این ایل برای مفرش کردن زمین‌های خود بیشتر از گلیم استفاده می‌کند.
ایل لرها: در میان لرها، گلیم‌ها به شکل خورجین‌های بزرگی بافته می‌شود. وسیله‌ای که هنگام کوچ برای جابه‌جایی وسایل بسیار کارآمد است. در گلیم افشاری، نقشه گلیم پر از ستاره و گل‌های ریز است. از کنار هم قرار دادن این نقش‌ها معمولا لوزی‌هایی منظم شکل می‌گیرد. گلیم بلوچ نقشهای کاملا متفاوت دارد. نقشه آن راه‌راه است. در هریک از راه‌ها یک نقوش و رنگ‌های متفاوتی وجود دارد.
ایل قشقایی: این گلیم‌ها از نظر ظاهری شباهت زیادی به گلیم‌های لر دارند. وجه تمایز این دو در رنگ و شیوه بافت آنها است. گلیم‌های لر معمولا دارای رنگ‌های تیره‌تری نسبت به گلیم‌های قشقایی هستند.
این گلیم‌ها از هنر مردمان ساکن در مناطق جنوبی ایران هستند. گلیم‌های قشقایی را می‌توان از جزئیات و ریزه‌کاری‌های آنها تشخیص داد. علاوه بر این در بافت این گلیم‌ها از رنگ‌های محدود‌تری استفاده می‌شود. با بررسی این نکات می‌توان گلیم‌های قشقایی را از دیگر بافته‌های جنوبی ایران تشخیص داد.
ایل گرمسار: یکی از گلیم‌هایی که از استحکام خوبی برخوردار است، گلیم گرمسار می‌باشد. گلیم‌های این ایل از پشم‌های ضخیم و با ضخامت بیشتری بافته می‌شوند. طرح قالب این گلیم‌ها را نوارهایی تشکیل می‌دهند که درون آنها شکل‌ها لوزی و ستاره بافته می‌شوند. یکی از ویژگی‌های بارز این گلیم‌ها نوارهای رنگی متضاد است. علاوه بر این در میان نوارهای اصلی، نوارهای نازک‌نری نیز بافته می‌شود و معمولا در سراسر گلیم تکرار می‌شود.
در سیرجان، قزوین، ساوه، اردبیل و بسیاری دیگر از شهرهای ایران هم گلیم با نقوشی دیگر بافته می‌شود. این بافته‌ها به دلیل قیمت مناسب،بیش از فرش مورد توجه اقشار مختلف قرار می‌گیرد. طبیعی است که در بازار داخلی، خرید و فروش آن بیش از فرش رونق دارد. البته این نوع از صنایع دستی ایرانی، پای ثابت صادرات غیرنفتی است. البته این روزها، از گلیم به عنوان روکشی برای وسایل کوچک مانند گلدان یا کیف پول هم استفاده می‌شود. این کار تلاشی است برای استفاده بیشتر از این هنر در زندگی روزمره است.
معروف‌ترین گلیم ایرانی
از میان همه این طرح‌ها و نقش‌ها، فقط گلیم هرسین است که به ثبت جهانی رسیده است. نقشه این گلیم در سازمان جهانی مالکیت فکری سازمان ملل به نام این شهر ثبت شده است. حاشیه این گلیم معمولا بسیاری شلوغ و ریز است و در میانه طرح و نقشهای درشت‌تری دیده می‌شود. این گلیم از صنایع دستی هنرمندان کرمانشاهی است.
انواع دستگاه‌های بافت گلیم
۴ مدل دستگاه برای بافت انواع گلیم وجود دارد. این ۴ دستگاه عبارت‌اند از:
دستگاه ساده‌بافت:
در این دستگاه ، گلیم یکنواخت بافته می‌شود. با این کار پشت و روی آن فرقی با هم ندارد. در حقیقت از دو سمت آن می‌توان استفاده کرد. همین ویژگی گلیم‌های ساده‌بافت را یه یکی از صنایع دستی منحصر به فرد ایران مبدل کرده است.
دستگاه چرخی بافت:
با استفاده از دستگاه چرخی‌باف، شکل بافت تغییر می‌کند و پود از میان همه تارها عبور داده می‌شود. پودهای اضافی در پشت گلیم، قرار می‌گیرد. به همین دلیل گلیم‌های بافته شده با این دستگاه هم یک‌رو و هم ضخیم هستند.
دستگاه جاجیم‌بافت:
با استفاده از دستگاه جاجیم‌باف، تغییرات بسیاری در گلیم ایجاد می‌شود. در جاجیم، تارها هم رنگی‌اند. به همین دلیل مانند پودها در ایجاد طرح نقشی موثر دارند. جاجیم هم دوروست و از هر دو سمت آن می‌توان استفاده کرد.
دستگاه گلیم سوزنی:
محصول بافته شده با دستگاه گلیم سوزنی، بیشتر در میان عشایر طرفدار دارد. پودهای اضافی، پشت کار رها می‌ماند و به همین دلیل شکلی خاص دارد. به این دستگاه «سوماک» هم می‌گویند.
مشهورترین بافت‌های گلیم در ایران
بافت‌های متفاوتی برای گلیم‌ها وجود دارد و تنوع آنها بسیار زیاد است. تعدادی از مشهورترین آنها عبارت‌اند از:
مشهورترین آنها «شیریکی‌پیچ» است. این نوع گلیم، با گره زدن بر روی تار ایجاد می‌شود.
«وَرنی» بافت دیگری است که بیشتر در مناطق شمال غربی ایران بافته می‌شود. بافت ورنی به فرش شبهات بسیاری دارد، به همین علت فرش نما نیز نامیده می‌شود. نقشهای ورنی بیشتر شامل حیوانات است. حیواناتی که با اشکال هندسی ایجاد شده‌اند.
گلیمچه نوع دیگری از بافت گلیم در غرب کشور است. همانطور که از نام آن پیداست، اندازه‌ای کوچک‌تر از گلیم‌های معمول دارد. نقش گلیمچه بیشتر به شکل افقی بافته می‌شود.
زیلو، پِلاس، سجاده، مَسنَد، جُل، اِنسی، کوچه، چُپُق، جوال، خورجین و مَفرش هم از دیگر نمونه‌های بافت گلیم در بخش‌های مختلف ایران است.
نکات مهم در مورد گلیم‌بافی و هدایای گلیمی
- گلیم‌ها قدمت بسیار زیادی دارند، حتی پیش از فرش توسط ایلات مختلف بافته شده‌اند.
- در ایران گلیم‌ها با طرح‌های الهام گرفته از طبیعت نقاط مختلف بافته می‌شوند.
- گلیم هرسین کرمانشاه معروف‌ترین گلیم ایرانی است.
- گلیم‌ها علاوه بر مفرش کردن زمین، به عنوان رومیزی دکوراتیو نیز قابل استفاده هستند.
- هدیه دادن صنایع دستی مانند گلیم، گزینه بسیار خوبی برای مناسبت‌های مختلف است.
- در کنار گلیم، هنرهای ایرانی دیگر مانند میناکاری و قلمزنی را فراموش نکنید.
- دادن هدیه ترکیبی از گلیم ، ظروف میناکاری و سفال بهترین انتخاب برای هدایای مدیریتی یا تبلیغاتی به مشتریان خارجی است.
