تاریخچه‌ی صنایع دستی در ایران و سراسر جهان تا اوایل پیدایش تمدن‌ها می‌رسد. آن زمانی که انسان‌ها برای اولین بار از چوب و سنگ لوازم مورد نیاز خود همانند تیر و چاقو و … می‌ساختند. در سراسر تاریخ، ایران در کنار دیگر کشورهایی همانند چین و هند، به عنوان اصلی‌ترین مراکز تولید انواع صنایع دستی شناخته می‌شود.
علت غنی بودن تاریخچه تولید انواع صنایع دستی در ایران را می توان به شرایط جغرافیایی و همین‌طور تمدن و فرهنگ مردمان نواحی مختلف ربط داد. تاریخ ایران با در برداشتن حکومت‌ها و فرهنگ‌های مختلف تاثیر بسیار زیادی بر ذوق هنرمندان نیز داشته است، چنان چه امروزه باستان شناسان معتقدند مرور و بررسی صنایع دستی را باید از زمان آغاز تمدن و حتی پیش از آن شروع کرد. با توجه به این موارد می‌توان تاریخچه مفصلی برای هر یک از هنرها و صنایع دستی اصیل ایرانی از کار با فلزات و کتیبه‌های مختلف گرفته تا سفالگری و نساجی بیان کرد.
در این مقاله ابتدا نگاهی به کهن‌ترین صنایع دستی کشف شده توسط باستان شناسان در ایران خواهیم داشت. پس از آن نیز تاریخچه مختصری از عناصر و صنایع مشهور فلزی، سفالی و … را مرور خواهیم کرد و بهترین بسته های هدیه تبلیغاتی آراهنر را به شما معرفی می‌کنیم. اگر شما نیز از علاقمندان صنایع و آثار کهن ایرانی هستید حتما تا انتهای این مقاله با آراهنر همراه باشید …
قدیمی‌ترین صنایع دستی ایرانی
همانطور که اشاره شد آثار هنری و صنایع دستی هر سرزمین نشان دهنده هویت و تمدن آن ناحیه است. بنابراین دانستن تاریخچه صنایع دستی که امروزه نیز به خریداری و استفاده از آنها می‌پردازیم، مهم و جالب به نظر می‌رسد. برای مثال دانستن اینکه ظرف سفالی با قلزنی که در گوشه اتاق خود داریم چه مسیری را طی کرده و چه تاریخچه‌ای در دل خود دارد، همانند سفر در زمان است.
تمدن قدیمی‌ترین مردمانی که در ناحیه ایران امروزی می‌زیستند حدودا به 10000 تا 12000 سال گذشته می‌رسد. باستان شناسان در منطقه‌ای نزدیک به بهشهر امروزی رد پای مردمانی را یافته‌اند که 6000 سال پیش در کنار دریا سکونت داشتند و برای خود لوازم و صنایع دستی به خصوصی می‌ساختند. از قدیمی‌ترین این لوازم می توان به داس سنگی اشاره کرد که برای درو محصولات خود به کار می‌بردند.
یکی دیگر از قدیمی‌ترین صنایع دستی مردمان ایران که در نزدیکی کوهستان‌های بختیاری کشف شده است، ظروف سفالی می‌باشد که در کنار آتش پخت و پز غذای خود به تولید آن نیز می‌پرداختند. پس از این دوران که عصر حجر میانه نامیده می‌شود، می‌رسیم به دوران فلز که کم کم استفاده از فلزاتی همچون مس جای ابزار و صنایع دستی سنگی را گرفت. با پیشرفت چشم‌گیر در صنایع در سال‌های بعدی ظروف سفالی و دیگر ادوات به وسیله چرخ‌های دستی نیز ساخته می‌شد.
در حدود 1200 سال پیش استفاده از فلزات و کاربردهای آن‌های نیز افزایش یافت برای مثال مردمان شروع به تولید لوازم جنگی و همین‌طور زیورآلات نیز نمودند. یکی از نواحی که تعدادی زیادی از این صنایع دستی را در دل خود داشت، استرآباد یا همان گرگان امروزی بود.
سفالگری، بزرگترین صنعت ایرانیان باستان
شاید تصور می‌کنید که از سال‌های بسیار دور صنعت نفت از بزرگترین صنایع ایرانی بوده است. باید بگوییم که در دوران باستان سفالگری و ساخت لوازم سفالی از بزرگترین صنایع ایرانیان بوده است. یکی از نواحی که قدیمی‌ترین لوازم سفالی از آن بدست آمده است، ناحیه شوش می‌باشد.
بر اساس گزارش باستان شناسان انواع ظروف مسی و همین‌طور سنگی نیز از شوش بدست آمده اما بیشترین و جالب‌ترین صنایع دستی آن ناحیه، سفال بوده است. چنان چه انواع مختلفی از گلدان‌ها ظروف گرد همانند پیاله و انواع دیگ‌های پخت و پز در شوش وجود داشته است..
اگر از دوران باستان کمی به دوران کنونی نزدیک شویم، آثار سفالی بسیاری را در دوره سلجوقیان خواهیم یافت. یکی از محصولات سفالی که در آن دوران توسط هنرمندان سفالگری ساخته می‌شد، خشت کاشی با رنگ‌ها و طرح های مختلف ایرانی است. یکی از شهرهای که از همان دوران تاکنون در زمینه ساخت کاشی پیشرو است، کاشان می‌باشد. انواع مختلفی از این کاشی ها را می‌توان در اماکن تاریخی، مساجد و سایر اماکن مذهبی این شهر مشاهده کرد.
جایگاه ابزار و وسایل فلزی در تاریخچه صنایع دستی ایران
پس از بررسی سفال و ساخت کاشی که از اولین هنرها و صنایع دستی ایرانی بوده‌اند می‌رسیم به یکی دیگر از مهم‌ترین صنایع دستی پرآوازه ایران، صنایع فلزی. یکی از باستان شناسان آلمانی-آمریکایی در حفاری‌های خود در نزدیکی دامغان کنونی آثار باستانی فلزی شگفت‌انگیزی کشف نمود که نشان دهنده حضور عنصر فلز در زندگی مردمان باستان نیز است. از جمله صنایع دستی فلزی کشف شده از آن منطقه می توان به انواع مجسمه های فلزی، هاون و ظروف فلزی اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین صنایع دستی فلزی که توسط باستان شناس ایران به نام پروفسور عزت الله نگهبان و گروه تحقیقاتی وی کشف شده است، جام مارلیک می‌باشد. این جام فلزی از ناحیه‌ای به نام چراغعلی تپه در نزدیکی رودبار بدست آمده است که امروزه نام این ناحیه به مارلیک تپه تغییر یافته است. این جام خاص نشان دهنده تبحر هنرمندان آن دوران و ذوق مادها می‌باشد.
جنس جام مارلیک از طلای خالص می باشد و ارتفاع آن در حدود 18 سانتی متر است. در طرح‌های این جام می‌توان درخت زندگی، دو گاو بالدار و همین‌طور طرح گل به همراه خورشید را مشاهده کرد. این طرح‌ها و نمادهای قوم ماد می‌باشد و حکایت از عقاید و فرهنگ آنان دارد. یکی دیگر از دوران هایی که هنر کار با فلزات به کمال رسید، دوره ساسانیان است. در این دوران می توان انواع مختلفی از بشقاب، جام و کاسه‌های فلزی را یافت که با هنرهای قلمزنی، حکاکی و میناکاری تزئین شده‌اند.
نقش فلز در تاریخچه صنایع دستی
در عصر فلز و مفرغ، صنایع دستی تغییرات بسياری كرد. اين مواد در ابتدا فقط برای ساخت اسلحه و ابزار دفاعی ساخته می‌شد. با گذشت زمان اما انواع فلز برای ساخت اقامتگاه‌ها، ابزار روزمره و حتی زیورآلات به كار گرفته شد. نمونه‌هايی از اين ابزار در اكتشافات باستان‌شناسی در شوش به دست آمده است.
بر اساس همین كشفیات، باستان‌شناسان مطرح جهان معتقدند پس از كشف روش‌های استفاده از انواع فلز، سفالگری در ميان ايرانيان، جان تازه‌ای گرفت. نمونه‌های كشف شده در تپه سيلک نشان می‌دهد سفال‌ها در حدود 3 هزار سال ق.م كاملا حرفه‌ای شده‌اند. اين موضوع نشان از ساخت ابزاری شبيه به چرخ سفال امروزی دارد. نمونه‌های لعاب‌داری هم در اطراف دامغان كشف شده كه 5 هزار سال ق.م ساخته شده‌اند.
بر اساس كشفيات گسترده باستان‌شناسان تاريخچه صنايع دستی در سال‌های اخير شفاف‌تر شده است. در اين زمان است كه طلا كشف و ارزش آن شناخته می‌شود. زيورآلات‌گرانبها ساخته و كم‌كم در دربار پادشاهان گسترش می‌يابد.
جام طلايی مارليک كه از تپه‌های مارليک، در اطراف رودبار كشف شده، متعلق به 3 هزار سال ق.م است. اين جام، نمونه‌اي زيبا برای تكميل شطرنج تاريخچه صنايع دستی ايرانی است. «تكوک‌ها » و جام «حسنلو» نمونه‌های زرين ديگری هستند كه تقريبا در دوره‌ای مشابه با جام مارليک ساخته شده‌اند.
البته نمونه‌های نقره‌ای يا «سيمين» هم در سايت‌های مطرح باستان‌شناسی ايران كشف شده‌اند. سن چند نمونه محدود اين آثار به 10 هزار سال ق.م می‌رسد. با اين وجود رواج و استفاده فراوان از آنها تقريبا همپای طلا بوده است. نمونه‌های بسیاری از اين آثار در حال حاضر در موزه‌های مطرح جهان به نمايش گذاشته شده است.
در اين ميان، هنرمندان و صنعت‌گران روش‌های بسياری را براي زيباساختن انواع فلز كشف كردند. روش‌هايی كه خود به يكی از شاخه‌های صنایع دستی بدل شدند. ميناكاری از آن جمله است. آراستن مس، نقره و طلا با مس كه هنری ارزشمند و گرانقيمت است. برای اين هنر در تاريخچه صنايع دستی قدمتی 5 هزار ساله قائلند.
قالی بافی هنر اصیل دوران هخامنشیان
دوران هخامنشی معمولا با فرهنگ، تمدن، پادشاهان قدرتمند و قوانین خاص شناخته می‌شود. از دیگر جوانب غنی این دوران آثار باستانی و صنایع دستی آنان می‌باشد. قالی بافی از برترین هنرهای هخامنشی است، چنان که اولین قالی بافته شده در جهان توسط هنرمندان ایرانی در این دوران بوده است. نام این قالی نخستین، قالی پازیریک می‌باشد.
در طرح‌های قالی دوران هخامنشی می توان انواع مختلفی از حیوانات و اجزای مختلف طبیعت را مشاهده کرد. از دیگر طرح‌هایی که به وفور در آن دوران استفاده می‌شده است، طرح و نماد اهورامزدا می‌باشد. برخلاف هنر همسایگان ایران در دوران هخامنشی که پر از نقش‌های خشونت آمیز و جنگی است، در قالی‌های مردمان ایران زمین هیچ نقش دلخراشی نمی‌توان یافت و بیشترین تمرکز هنرمندان بر طبیعت می‌باشد.
از دیگر دوران هایی که قالی بافی رواج داشته است، دوران ساسانی می‌باشد. قالی‌های این دوران با تغییراتی همراه بوده است، برای مثال کم کم استفاده از ابریشم در بافت‌ها رواج پیدا کرده و از همان دوران به یکی از اقلام صادراتی اصیل ایرانی تبدیل شده است.
جايگاه فرش در تاريخچه صنايع دستی
نمی‌توان از تاريخچه صنايع دستی صحبت كرد و از كنار فرش ايرانی بی‌تفاوت گذشت. باستان‌شناسان متفق‌القول معتقدند مهد بافت فرش، آسيا بوده است. «گزنفون» تاريخ‌نگار يونانی در حدود 350 سال ق.م از كلمه «قاليچه» استفاده كرده و گفته ايرانی‌های آن را در بستر خود می‌اندا‌خته‌اند تا نرم باشد.
قديمی‌ترين نمونه فرش كشف شده در جهان «پازیريک» نام دارد. اين فرش در سیبری كشف شده است. كارشناسان آن را متعلق به ايران و زمان بافت آن را دوره هخامنشی اعلام كرده‌اند. بر اساس تاريخچه صنایع دستی موجود، بعدها و در جريان جنگ‌ها صليبی، اين بافته به اروپا هم راه پيدا كرد. هرچند در ابتدا جز غنايم جنگی بود اما با گذشت زمان شرايط تغيير كرد. از آن به عنوان كالايی باارزش سخن گفته می‌شد. بازرگانان بسياری براي خريد آن راهی جاده ابريشم می‌شدند و به ايران می‌رسيدند. در حال حاضر نفيس‌ترين فرش‌های ايرانی در تبريز و قم بافته می‌شود.
تاریخچه صنایع دستی زیبای نساجی و بافت
این صنایع دستی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین هنرهای ایرانی محسوب می‌شوند. پیدایش این هنرها از نیازهای اساسی انسان‌ها در آن دوران نشئت گرفت. رفته رفته این نیاز بیشتر جنبه تزئیناتی پیدا کرد. چنانچه امروزه شاهد انواع مختلفی از صنایع نساجی و بافت هستیم که بیشتر جنبه‌های زیبایی شناسی آنها مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر به استان‌های مختلف کشور سفر کنید، بهتر می‌توانید این موضوع را لمس کنید. زیرا در هریک از این مناطق می‌توانید انواع خاصی از قالی‌ها و بافت‌ها را بیابید که در سایر قسمت‌های ایران وجود ندارد. از جمله انواع این بافت‌ها می توان به جاجیم بافی، مخمل بافی، شمد بافی، گبه و گلیم بافی و بسیار دیگر از انواع بافت‌ها اشاره کرد.
دوران ساسانی، دوره گسترش صنایع دستی
در دوران ساسانی غیر از صنایع دستی فلزی و قالی بافی دیگر هنرهایی که امروزه می‌شناسیم نیز پا به عرصه وجود نهاده‌اند. از جمله آنها می‌توان به شیشه‌گری و رودوزی اشاره کرد. پس از رواج یافتن بافت در دوران هخامنشیان، نوبت به تزئین پارچه های بافته شده رسید، به طور که در دوران ساسانی به وفور شاهد تزئینات روی پارچه ها هستیم که با نام رودوزی شناخته می‌شود.
با گسترش هنر شیشه‌گری نیز در کنار ظروف سفالی و فلزی، ظروف شیشه‌ای لوکس با طرح و نگاره‌های خاص پدید آمدند. در ادامه به تعدادی از صنایع دستی و هنرهای پدید آمده در دوران پس از اسلام خواهیم پرداخت.
هنر زیبای رودوزی ایران
هنر رودوزی نیز از صنایع قدمت‌دار است اما نه به اندازه نساجی و بافت انواع قالی و گلیم‌ها. به نوعی می توان این هنرها موخر بر هنر نساجی دانست. با ایجاد بافت‌ها و پارچه‌های مختلف انسان‌ها کم کم به فکر ایجاد تزئینات روی آنها افتادند و به این ترتیب هنر رودوزی متولد شد.
یکی از شباهت‌های هنر بافت و رودوزی تنوع بالای آن در قسمت‌های مختلف ایران است. به گونه‌ای که انواع مختلفی از رودوزی در نقش‌ها و نگاره‌های مختلف با لوازم متعددی در ناحیه و مناطق مختلف انجام می‌شود. از جمله زیرشاخه‌های محبوب این هنر می‌توان به پته دوزی، قلاب بافی، سوزن دوزی، ملیله دوزی و بسیاری از انواع دیگر آن اشاره کرد.
اما هریک از این موارد به چه شیوه‌ای انجام می‌شود؟ برای مثال هنر ملیله دوزی روی پارچه‌هایی با نقش‌های سنتی همانند ترمه پیاده‌سازی می‌شود برخلاف این هنر سوزن دوزی بیشتر روی پارچه‌های بدون نقش و ساده صورت می‌گیرد.
یا ملیله دوزی که در سال‌های قدیم با رشته‌ها و تزئینات نازکی از طلا و نقره و نخ ابریشمی انجام می‌شد. برخلاف ملیله دوزی، پته دوزی بر روی پارچه‌هایی با ضخامت بیشتر اجرا می‌شد. به این ترتیب می‌توانید انواع مختلفی از رودوزی‌ها را از مناطق مختلف کشور بیابید.
برای راحتی شما و هدیه چنین موارد ارزشمندی برای مخاطبان خاص خود ما انواع مختلفی از رودوزی‌ها را در بسته‌بندی‌های ترکیبی و ویژه در آراهنر برای شما آماده کرده‌ایم که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
تاریخچه صنایع دستی اسلامی
از شروع دوره اسلامی تا دوران صفویه بافت قالی‌های ایرانی و صادرات آن بیش از پیش رواج پیدا کرد. علاوه بر این در دوره سلجوقی شاهد پیدایش هنر تذهیب و خوش‌نویسی نیز هستیم که امروزه نیز از صنایع دستی دکوری و لوکس ایرانی محسوب می‌شود. در کنار این موارد هنر سفالگری و ساخت کاشی و استفاده از آن در اماکن مذهبی و آرامگاه ائمه نیز وراج پیدا کرد.
تاریخچه صنایع دستی در عصر معاصر
همانطور كه گفته شد، انواع فلزات، سفال و فرش قديمی‌ترين صنایع دستی ايرانی هستند. اين نمونه‌ها در تاریخچه صنايع دستی در صدر قرار دارند. با توجه به گستردگی انواع صنايع دستی به ايران، بيان تاريخچه همه آنها در يك مقاله امكان‌پذير نيست. هرآنچه تا به حال گفته شد متعلق به دوران كهن و چند هزار سال پيش بود اما همه انواع صنایع دستی چنين گذشته‌ای ندارند. بسياری از آنها از كشفيات و هنرهای اساتيد و هنرمندان دوره‌های صفوی و قاجاريه است. در تاریخچه صنايع دستی اصفهان و خراسان، نمونه‌هايی در اين گروه قرار دارد. فيرزوه‌كوبی نمونه‌ای از اين هنرهاست.
بسياري از رشته‌های هنری در تاريخچه صنايع دستی قدمتی كهن دارند. با اين وجود بسياری از جوانان اين فعاليت‌ها را به‌روز كرده‌اند. انواع هنرها را با هم درآميخته‌اند. با اين كار هم به حفظ سنت‌ها كمک كرده‌اند و هم بازار روز را به دست آورده‌اند.
بهترین صنایع دستی ایرانی چیست؟
پس از بررسی تاریخچه انواع هنرهای اصیل ایرانی ممکن است این سوال به ذهن شما نیز رسیده باشد. با توجه به اینکه هریک از این هنرهای کار دست و زحمت استادان ایرانی هستند نمی‌توان هیچ یک را بالاتری از دیگر دانست. برای همین ما بسته‌های ترکیبی از هدایای صنایع دستی را برای شما طراحی کرده‌ایم تا بسیار راحت‌تر و با خیالی آسوده دست به انتخاب بزنید. تعدادی از پرفروش‌ترین بسته‌های صنایع دستی آراهنر در زیر آورده شده است:
بسته شکلات خوری خاتم و ترمه ابریشم
بسته‌ای ساده و درعین حال کاربردی از صنایع دستی اصیل ایرانی! هنر محبوب خاتم کاری بر روی یک ظرف شکلات خوری و هنر ترمه روی یک رومیزی زیبا قابل مشاهده است. این دو مورد در بسته‌بندی متناسب با ظرافت آنها قرار گرفته‌اند. با کلیک کردن می توانید تصاویر بیشتری از این هدیه را مشاهده کنید.
محتویات این بسته:
- یک عدد شکلات خوری خاتم
- یک عدد ترمه ابریشم
- بسته بندی چوبی با روکش گالینگور
بسته شکلات خوری خاتم و ترمه ابریشم
بسته گلیم مغان، گلدان قلمزنی و سوهان خوری مسی
این هدیه را می‌توان هدیه‌ای پرقدمت از صنایع دستی دانست که بی‌شک مورد توجه مشتریان ایرانی و بخصوص خارجی قرار خواهد گرفت. در این بسته از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانی شامل گلیم‌بافی، هنر قلمزنی و مسگری استفاده کرده‌ایم . همه این موارد در ترکیب با یکدیگر بسته جذابی را به وجود آورده‌اند.
محتویات این بسته:
- یک عدد گلیم مغان (30*30 سانتی متر)
- یک عدد گلدان قلمزنی کوچک
- یک عدد سوهان خوری مسی
- بسته بندی هاردباکس
بسته گلیم مغان، گلدان قلمزنی و سوهان خوری مسی
بسته رومیزی، شادباش پته، گلدان فیروزه‌کوب، گلیم مغان
بررسی انواع هنرهای رودوزی را به خاطر دارید؟ در این بسته یکی از انواع رودوزی با اسم پته‌دوزی قابل مشاهده است. از این پارچه خاص یک شادباش حاوی مقداری پسته در بسته ویژه قرار گرفته است. علاوه بر این هنر، گلیم مغان و یک ظرف ساخته شده از مس و فیروزه نیز قابل مشاهده است. هنر ترکیبی فیروزکوبی اصالت و جلوه ویژه‌ای به این بسته اضافه کرده است. جالب است توجه داشته باشید که حتی بسته‌بندی این هدیه نیز از صنایع دستی چوبی با روکش قلمکار ساخته شده است.
محتویات این بسته:
- یک عدد گلدان شلغمی فیروزه‌کوبی (15 سانتی متر)
- یک عدد گلیم مغان (30*30 سانتی متر)
- شادباش پته دوزی
- رومیزی پته دوزی
- مقداری پسته
- بسته بندی چوبی با روکش قلمکار
بسته رومیزی، شادباش پته، گلدان فیروزه‌کوب، گلیم مغان
بسته گلدان و هاون میناکاری، دیوان اشعار، زعفران
این هدیه را می‌توان بسته‌ای از فرهنگ و هنر ایران زمین دانست. اولین چیزی که در این هدیه نظر مخاطب را به خود جلب خواهد کرد دیوان حافظ قرار گرفته در جلد ویژه چرمی است. در کنار این هدیه ادبی و فاخر مقداری طلای سرخ زعفران و هاون میناکاری نیز وجود دارد. هنوز تمام نشده است! هنر میناکاری را نیز می‌توانید در این بسته ترکیبی و خاص از صنایع دستی مختلف مشاهده کنید.
محتویات این بسته:
- یک عدد گلدان میناکاری (20 سانتی متر)
- یک عدد دیوان حافظ چرمی
- یک عدد مجری خاتم
- یک مثقال زعفران
- یک عدد هاون میناکاری
- بسته بندی هاردباکس
بسته گلدان و هاون میناکاری، دیوان اشعار، زعفران
بسته قندان قلمزنی و پته دوزی
خوب! دوباره سراغ هنر چشم‌نواز رودوزی می‌رویم. این بار یک عدد رومیزی پته دوزی را همراه با هنر زیبای قلمزنی که یکی از صنایع دستی همدان محسوب می‌شود، مشاهده می‌کنیم. هنر قلمزنی روی فلزات را نیز می‌توان از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانی دانست که مورد توجه مخاطبان ویژه شما قرار خواهد گرفت.
همه این محصولات در بسته‌بندی خاص چرمی قرار می‌گیرند.
این بسته شامل:
- یک عدد قندان بدون پایه قلمزنی
- یک عدد قندان پایدار کوچک قلمزنی
- یک عدد پته معمولى (٢٥ سانتی متر)
- بسته بندی چرمی
بسته قندان قلمزنی و پته دوزی
بسته تنگ و آجیل خوری مس و پرداز و ترمه ابریشم
مسگری هنر چشم‌نواز و خوش رنگی است که در سال‌های اخیر بیشتر در دکوراسیون منزل مورد توجه قرار گرفته است. به همین دلیل در این بسته یک عدد صراحی و آجیل‌خوری از مس و پرداز قرار داده‌ایم. همراه این دو هدیه یک ترمه ابریشم نیز وجود دارد که ترکیب رنگ زیبایی را با هنر مس و پرداز ایجاد کرده است.
این بسته شامل:
- دو عدد تنگ صراحي مس و پرداز (25 سانتی متر)
- یک عدد آجيل خوري مس و پرداز (13 سانتی متر)
- یک عدد ترمه ابريشم (50 سانتی متر)
- بسته بندی چوبی
بسته تنگ و آجیل خوری مس و پرداز و ترمه ابریشم
نکات مهم درباره تاریخچه صنایع دستی
به جمع‌بندی مهم ترین نکات در خصوص تاریخچه صنایع دستی از دیرباز تاکنون در ایران توجه فرمایید:
- بر اساس گزارشات باستان شناسان تاریخچه صنایع دستی ایران تا زمان پیدایش اولین تمدن‌ها می‌رسد.
- وسایل ساخته شده از سنگ و چوب اولین صنایع دستی مردمان کهن در ایران می‌باشد.
- سفالگری و ساخت ظروف سفالی و کاشی‌ها بزرگترین صنعت مردمان کهن می‌باشد و حکایت از پیشرفته بودن تمدن آنان دارد.
- در کنار آثار سفالی، صنایع دستی فلزی بسیار نیز به چشم می‌خود که از جمله مهم‌ترین آنها می توان به جام مارلیک ساخته شده از طلا توسط مادها اشاره کرد.
- دوران ساسانیان دورانی است که هنر کار با فلزات به بهترین درجه خود رسید و با دیگر هنرهای همانند قلمزنی و حکاکی ترکیب شد.
- از بهترین دوران‌های قالی بافی در ایران می توان به دوره‌ی هخامنشیان اشاره کرد.
- نخستین قالی بافته شده در جهان به نام قالی پازیریک، متعلق به هنرمندان و قالی بافان دوران هخامنشی می‌باشد.
- صنایع دستی شیشه‌گری و رودوزی از هنرهایی هستند که برای اولین بار در دوران ساسانی ابداع شدند.
- از جمله هنرهای مردمان ایرانی پس از اسلام می توان به قالی بافی، کاشی کاری و خوش نویسی اشاره نمود.
