آیا با برترین صنایع دستی ایرانی، هنر گلیم‌بافی، آشنا هستید؟ چقدر در مورد نقش‌های گلیم ایرانی اطلاعات دارید؟ آیا بهترین بسته هدیه گلیم آراهنر را می‌شناسید؟ در این مقاله به سوالات مختلف شما در مورد گلیم و گلیم‌بافی پاسخ خواهیم داد. در انتهای مقاله نیز برترین هدایای گلیمی آراهنر و ویژگی آنها را بررسی خواهیم کرد.
ايرانيان براي پوشاندن زمين، بافت‌هاي متفاوتي انجام مي‌دادند. امروزه جهانيان فرش ايران را به خوبي مي‌شناسند. گلیم‌ها از جمله شناخته شده‌ترین صنایع دستی ایرانی هستند. گليم نوعي فرش بدون پرز است كه تار و پود آن معمولا از موي طبيعي حيوانات اهلي تهيه مي‌شود. در بافت گليم، معمولا پودها را از روي تارها عبور مي‌دهند. با اين كار تارها از ديده پنهان و نقش اصلي بر اساس پودها مشخص مي‌شود. اين كار باعث مي‌شود تا حدي دست طراحان و بافندگان در ايجاد نقش محدود باشد. البته در سال‌هاي اخير، با تغيير در شيوه گره‌زني اين مشكل برطرف شده است. گلیم بيشتر در ميان عشاير ايراني بافته مي‌شد و توليد آن، كاري زنانه بوده است.
درمیان انواع هدیه تبلیغاتی آراهنر گلیم از محصولات فاخر و نفیس به شمار می‌آید.
هدیه‌های گلیم‌بافی آراهنر
صنایع‌دستی ایرانی از بهترین هدیه‌هایی است که می‌توان برای موقعیت‌های مختلف و به عنوان هدایای مدیریتی، تبلیغاتی یا سازمانی در نظر گرفت. گلیم‌بافی از مشهور‌ترین صنایع دستی ایرانی است که محبوبیت زیادی در میان ایرانیان و میهمانان خارجی دارد.
آراهنر این هنر اصیل ایرانی را در قالب بسته‌های هدیه متنوع برای شما عزیزان ارائه می‌کند. برای آشنایی بیشتر این هدایای خاص و به یاد ماندنی در ادامه مقاله با ما همراه باشید …
بسته گلدان سفالی و گلیم سیرجان
گلیم سرجان از گلیم‌های بدون پرز است و معمول از ابریشم یا نخ‌ها پشمی در بافت آن استفاده می‌شود. به همین دلیل نسبت به دیگر گلیم‌ها بافتی نرم و لطیف‌تر دارد. در این بسته ترکیبی علاوه بر گلیم، گلدان میناکاری نیز قرار دارد. میناکاری از صنایع دستی کهن ایرانی و دست‌رنج هنرمندان اصفهانی است. میناکاری معمولا روی ظروف سفالی یا از جنس طلا و نقره انجام می‌شود.
گلدان این بسته با طرح‌های رنگی میناکاری بر روی سفال، مکمل بسیار خوبی برای گلیم سیرجان است. این دو هدیه ایرانی زینت‌بخش گوشه دنج اتاق مخاطبتان خواهند بود.
بسته رومیزی، شادباش پته، گلدان فیروزه‌کوب، گلیم سیرجان
اگر به دنبال بسته‌ای کاملا ایرانی و مملو از صنایع دستی مختلف ایرانی هستید، این بسته ترکیبی بهترین گزینه برای شما است. اولین محصول این بسته گلیم سیرجان است که با نخ‌های پشمی به رنگ‌های آبی فیروه‌ای و طلایی بافته‌شده است. دومین محصول گلدان فیروزه‌کوب است. خواستگاه این هنر ایرانی خراسان است اما امروزه در شهر اصفهان نیز به فراوانی وجود دارد. گلیم و گلدان فیروزه‌کوب این بسته، ترکیب رنگی بسیار چشم‌نوازی ایجاد می‌کنند.
در کنار این محصولات، پته‌دوزی کرمان نیز وجود دارد. هنر پته‌دوزی دوختن نقش‌ها مختلف به وسیله سوزن و نخ‌های رنگی روی پارچه‌های پشمی است. یک بسته پسته درجه‌یک نیز در کنار صنایع دستی‌ها قرار دارد.
این بسته را می‌توان از خاص‌ترین محصولات ترکیبی آراهنر دانست. با تهیه این بسته، لذت سفر خیالی به شهرهای مختلف ایران را هدیه دهید.
بسته گلیم سیرجان، بشقاب قلمزنی و ست پذیرایی
در محتویات این بسته نیز از گلیم سرجان با رنگ‌های قرمز و زرد استفاده شده است. در کنار آن، هنر قلمزنی هنرمندان اصفهانی نیز قابل مشاهده است. قلمزنی هنر ایجاد نقش و نگار ایرانی به وسیله قلم و چکش، روی ظروف و اشیا فلزی است. در این بسته ترکیبی یک بشقاب قلمزنی با نقوش برجسته‌ی ایرانی وجود دارد.
قسمت شیرین این بسته، دو پیاله سفالی حاوی نقل و آبنبات قیچی است. این دو پیاله نیز روی استند چوبی قرار گرفته‌اند که به خوبی زیبایی این بسته را تکمیل کرده است.
شکلات خوری قلمزنی و جعبه خاتم و گلیم سیرجان
در این بسته ترکیبی نیز یک عدد گلیم سیرجان با طرح نواری، نقش‌ها ایرانی و با رنگ‌ها شاد بافته شده است. همانند بسته‌ای که پیش‌تر بررسی شد، در این بسته نیز از هنر قلمزنی استفاده شده است. شکلات‌خوری قلمزنی با طرح مرغ و گل به خوبی این بسته را مزین کرده است.
از دیگر صنایع دستی اصیل ایرانی نیز در تکمیل این بسته استفاده شده است، این هنر خاتم‌کاری است. هنر خاتم‌کاری در جعبه و جاقلمی این بسته قابل مشاهده است.
بسته گلیم سیرجان، گلدان قلمزنی و سوهان خوری مسی
از دیگر بسته‌های نفیس ترکیبی آراهنر است. گلیم سیرجان با دور بافت‌های ظریف و رنگ‌های متنوع در این بسته قرار دارد. علاوه بر گلیم و گلدان قلمزنی، یک ظرف مسی کوچک که اصطلاحا به آن سوهان‌خوری نیز گفته می‌شود، وجود دارد.
بسته چله‌نوش
اگر به دنبال هدیه‌ای کوچک اما جذاب برای شب یلدا هستید، بسته چله‌نوش گزینه بسیار مناسبی برای شماست. ماگ سفالی با طرح هندوانه شب یلدا، بهترین هدیه برای نوشیدن یک چای داغ در فصل زمستان است. زیرلیوانی از جنس گلیم و با طرح یلدایی باعث جالب‌تر شدن این بسته می‌شود.
تاریخچه گلیم‌بافی
تاريخ دقيقي از زمان آغاز بافت گليم در جهان وجود ندارد. قديمي‌ترين نمونه موجود فرش پازیریک است كه نشان مي‌دهد انسان‌ها از مدت‌ها قبل براي مفرش كردن زير پاي خود اقدام به بافت كرده‌اند. از آنجايي كه بافت فرش سخت‌تر از گلیم است، آغاز به بافت آن به سده‌‌ها قبل از فرش مربوط است. با اين وجود تاريخ دقيقي در دست نيست. برخي از كارشناسان معتقدند قدمت بافت گليم را بايد با پافت پارچه يكي دانست. يعني تاريخي حدود 5 هزار سال قبل از ميلاد مسيح. در حقيقت بافتن را مي‌توان جز اولين هنرهاي آدميان دانست. هنری كه هم براي پوشاندن زمين و ديوار استفاده و هم بر روي چهارپايان انداخته مي‌شود.
به مرور استفاده از گلیم‌ها علاوه بر مفرش کردن زمین، گسترده‌تر شد و امروزه ابعاد کوچکتری از گلیم‌ها به عنوان وسیله‌هایی دکوراتیو نیز شناخته می‌شوند. به طور مثال می‌توان به هدیه بافان آراهنر اشاره کرد. این هدیه به عنوان زیر لیوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تنوع گليم در ايران
تفاوت در گليم، علاوه بر جنس نخ‌ها، به نقشه متفاوت اين بافته مربوط است. نقشه‌هاي گليم متاثر از طبيعت هر منطقه است. هر یک از طرح‌های متنوع و خاص گلیم، مربوط به ایل‌های ایرانی متفاوت است. ایل‌های مختلف روش و طرح‌های مختلفی دارند. همین موضوع باعث خاص شدن صنایع دستی ایرانی شده است. در شهرهاي مختلف هم، نقشه‌ها تفاوت‌هاي بسياري دارد. در ادامه به بررسی طرح و رنگ گلیم ایل‌های مختلف خواهیم پرداخت:
ایل ترکمن: گليم در ميان تركمن‌ها بسيار كم‌وزن بافته مي‌شود. طيف‌های مختلف قرمز رنگ اصلی در گليم‌های اين منطقه است.
ایل شاهسون: در ايل شاهسون، از طرح‌هاي هندسي شكسته در بافت استفاده مي‌شود. آنها در زبان محلي به گليم‌هاي خود «ورني» مي‌گويند. گلیم‌های شاهسون برعكس گليم‌هاي بافته شده توسط قشقايي‌ها، داراي نقوش هندسي منظم هستند. نقش و نگار‌های بافته شده در این گلیم‌ها معمولا اندازه‌هایی بزرگ دارند و برجسته هستند.
گلیم‌های مختلف این ایل شباهت زیادی به یکدیگر دارند با این حال بافت حاشیه‌ها در گلیم‌های مختلف، متمایز است. این ایل برای مفرش کردن زمین‌های خود بیشتر از گلیم استفاده می‌کند.
ایل لرها: در ميان لرها، گليم‌ها به شكل خورجين‌هاي بزرگي بافته مي‌شود. وسيله‌اي كه هنگام كوچ براي جابه‌جايي وسايل بسيار كارآمد است. در گلیم افشاري، نقشه گليم پر از ستاره و گل‌هاي ريز است. از كنار هم قرار دادن اين نقش‌ها معمولا لوزي‌هايي منظم شكل مي‌گيرد. گلیم بلوچ نقشهاي كاملا متفاوت دارد. نقشه آن راه‌راه است. در هريك از راه‌ها يك نقوش و رنگ‌هاي متفاوتي وجود دارد.
ایل قشقایی: این گلیم‌ها از نظر ظاهری شباهت زیادی به گلیم‌های لر دارند. وجه تمایز این دو در رنگ و شیوه بافت آنها است. گلیم‌های لر معمولا دارای رنگ‌های تیره‌تری نسبت به گلیم‌های قشقایی هستند.
این گلیم‌ها از هنر مردمان ساکن در مناطق جنوبی ایران هستند. گلیم‌های قشقایی را می‌توان از جزئیات و ریزه‌کاری‌های آنها تشخیص داد. علاوه بر این در بافت این گلیم‌ها از رنگ‌های محدود‌تری استفاده می‌شود. با بررسی این نکات می‌توان گلیم‌های قشقایی را از دیگر بافته‌های جنوبی ایران تشخیص داد.
ایل گرمسار: یکی از گلیم‌هایی که از استحکام خوبی برخوردار است، گلیم گرمسار می‌باشد. گلیم‌های این ایل از پشم‌های ضخیم و با ضخامت بیشتری بافته می‌شوند. طرح قالب این گلیم‌ها را نوارهایی تشکیل می‌دهند که درون آنها شکل‌ها لوزی و ستاره بافته می‌شوند. یکی از ویژگی‌های بارز این گلیم‌ها نوارهای رنگی متضاد است. علاوه بر این در میان نوارهای اصلی، نوارهای نازک‌نری نیز بافته می‌شود و معمولا در سراسر گلیم تکرار می‌شود.
در سيرجان، قزوين، ساوه، اردبيل و بسياري ديگر از شهرهاي ايران هم گليم با نقوشي ديگر بافته مي‌شود. اين بافته‌ها به دليل قيمت مناسب،بيش از فرش مورد توجه اقشار مختلف قرار مي‌گيرد. طبيعي است كه در بازار داخلي، خريد و فروش آن بيش از فرش رونق دارد. البته اين نوع از صنايع دستي ايراني، پاي ثابت صادرات غيرنفتي است. البته اين روزها، از گلیم به عنوان روكشي براي وسايل كوچك مانند گلدان يا كيف پول هم استفاده مي‌شود. اين كار تلاشي است براي استفاده بيشتر از اين هنر در زندگي روزمره است.
معروف‌ترین گلیم ایرانی
از ميان همه اين طرح‌ها و نقش‌ها، فقط گلیم هرسين است كه به ثبت جهاني رسيده است. نقشه اين گليم در سازمان جهاني مالكيت فكري سازمان ملل به نام اين شهر ثبت شده است. حاشيه اين گليم معمولا بسياري شلوغ و ريز است و در ميانه طرح و نقشهاي درشت‌تری ديده مي‌شود. این گلیم از صنایع دستی هنرمندان کرمانشاهی است.
انواع دستگاه‌هاي بافت گلیم
4 مدل دستگاه براي بافت انواع گلیم وجود دارد. این 4 دستگاه عبارت‌اند از:
دستگاه ساده‌بافت:
در این دستگاه ، گليم يكنواخت بافته مي‌شود. با اين كار پشت و روي آن فرقي با هم ندارد. در حقيقت از دو سمت آن مي‌توان استفاده كرد. همین ویژگی گلیم‌های ساده‌بافت را یه یکی از صنايع دستی منحصر به فرد ايران مبدل کرده است.
دستگاه چرخی بافت:
با استفاده از دستگاه چرخي‌باف، شكل بافت تغيير مي‌كند و پود از ميان همه تارها عبور داده مي‌شود. پودهاي اضافي در پشت گليم، قرار مي‌گيرد. به همين دليل گليم‌هاي بافته شده با اين دستگاه هم يك‌رو و هم ضخيم هستند.
دستگاه جاجیم‌بافت:
با استفاده از دستگاه جاجيم‌باف، تغييرات بسياري در گلیم ايجاد مي‌شود. در جاجيم، تارها هم رنگي‌اند. به همين دليل مانند پودها در ايجاد طرح نقشي موثر دارند. جاجيم هم دوروست و از هر دو سمت آن مي‌توان استفاده كرد.
دستگاه گلیم سوزنی:
محصول بافته شده با دستگاه گلیم سوزنی، بيشتر در ميان عشاير طرفدار دارد. پودهاي اضافي، پشت كار رها مي‌ماند و به همين دليل شكلي خاص دارد. به اين دستگاه «سوماك» هم مي‌گويند.
مشهور‌ترین بافت‌های گلیم در ایران
بافت‌هاي متفاوتي براي گليم‌ها وجود دارد و تنوع آنها بسيار زياد است. تعدادی از مشهور‌ترین آنها عبارت‌اند از:
مشهورترين آنها «شيريكي‌پيچ» است. اين نوع گليم، با گره زدن بر روي تار ايجاد مي‌شود.
«وَرني» بافت ديگري است كه بيشتر در مناطق شمال غربي ايران بافته مي‌شود. بافت ورنی به فرش شبهات بسیاری دارد، به همین علت فرش نما نیز نامیده می‌شود. نقشهاي ورنی بيشتر شامل حيوانات است. حيواناتي كه با اشكال هندسي ايجاد شده‌اند.
گليمچه نوع ديگري از بافت گليم در غرب كشور است. همانطور كه از نام آن پيداست، اندازه‌اي كوچك‌تر از گليم‌هاي معمول دارد. نقش گلیمچه بيشتر به شكل افقي بافته مي‌شود.
زيلو، پِلاس، سجاده، مَسنَد، جُل، اِنسي، كوچه، چُپُق، جوال، خورجين و مَفرش هم از ديگر نمونه‌هاي بافت گليم در بخش‌هاي مختلف ايران است.
نکات مهم در مورد گلیم‌بافی و هدایای گلیمی
- گلیم‌ها قدمت بسیار زیادی دارند، حتی پیش از فرش توسط ایلات مختلف بافته شده‌اند.
- در ایران گلیم‌ها با طرح‌های الهام گرفته از طبیعت نقاط مختلف بافته می‌شوند.
- گلیم هرسین کرمانشاه معروف‌ترین گلیم ایرانی است.
- گلیم‌ها علاوه بر مفرش کردن زمین، به عنوان رومیزی دکوراتیو نیز قابل استفاده هستند.
- هدیه دادن صنایع دستی مانند گلیم، گزینه بسیار خوبی برای مناسبت‌های مختلف است.
- در کنار گلیم، هنرهای ایرانی دیگر مانند میناکاری و قلمزنی را فراموش نکنید.
- دادن هدیه ترکیبی از گلیم ، ظروف میناکاری و سفال بهترین انتخاب برای هدایای مدیریتی یا تبلیغاتی به مشتریان خارجی است.
