به طور کلی کسب و کارهای نوآورانه تجارت الکترونیک، روش خرید و فروش امروز ما را تغییر داده اند و در حال گسترش و توسعه هستند. تجارت الکترونیک باعث شده است که انواع مدل کسب و کار آنلاین پا به عرصه وجود بگذارند و سبک زندگی مردم را در زمان حال و آینده دگرگون خواهند کرد.
تجارت الکترونیک یک مدل کسب‌وکار آنلاین است که به فروشندگان، تجار، شرکت‌ها، کسب و کارها و مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که محصولات و خدمات خود را به صورت آنلاین خرید و فروش نمایند. انواع مختلفی از مدل‌های کسب‌وکار آنلاین برای انتخاب وجود دارد، و امروزه برای کارآفرینان خلاق بسیار ساده‌تر از همیشه است و آنها برای تحقق ایده‌های خود از انواع مدل کسب و کار آنلاین استفاده می‌کنند.
اگر می‌خواهید نوآوری و یا کارآفرینی کنید و در این دنیای گسترده دیجیتالی سهمی برای تجارت سهمی داشته باشید؛ باید بدانید که کدام مدل کسب‌وکار برای شما بهترین گزینه است و چگونه می‌توانید از آن برای موفقیت بیشتر استفاده کنید.
در این محتوا به بررسی انواع مدل کسب و کار آنلاین به صورت تخصصی و ویژه می‌پردازیم.
رایج‌ترین انواع مدل های کسب و کار آنلاین
به طور کلی هفت مدل از کسب و کار آنلاین وجود دارد که هر یک مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند و بسیاری از شرکت‌ها و افراد به طور همزمان در چندین کسب و کار فعالیت می‌کنند.
بنابراین لازم و ضروری است که بدانید ایده‌های شما در کدام دسته قرار می‌گیرند که می‌تواند به شما کمک کند تا خلاقانه در مورد فرصت ها و تهدیدهای احتمالی فکر کرده و تصمیم گیری نمایید.
B2C
B2C به معنی Business-to-consumer است. به فرآیند فروش مستقیم کالاها، محصولات و خدمات به مشتریان و مصرف کنندگان نهایی اشاره دارد. به عنوان مثال وب سایت ها و فروشگاه‌های آنلاین نمونه‌هایی از مدل B2C هستند و به صورت حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای به طور مستقیم کالا و خدمات خود را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.
هر چیزی که به عنوان مصرف‌کننده در یک فروشگاه آنلاین خریداری می‌کنید – از کمد لباس و لوازم خانگی گرفته تا محصولات سرگرمی، همگی به عنوان بخشی از یک معامله یا مدل کسب و کار آنلاین B2C انجام می شود. فرآیند تصمیم‌گیری برای خرید محصولات در این روش بسیار کوتاه‌تر از سایر روش‌هاست به ویژه برای اقلامی که ارزش و قیمت پایین‌تری دارند.
در این مدل کسب و کار شرکت سعی می‌کند با تبلیغات و پیشنهادات مناسب، مشتریان جدیدی جذب کند و همچنین با ارائه خدمات مناسب و مطلوب به مشتریان قبلی آنها را به برند و محصولات خود وفادار می نماید. به علاوه این شرکت‌ها می‌توانند از اطلاعات و داده‌های بدست آمده خود استفاده کنند تا با تحلیل و بررسی آنها، سیستم فروش محصولات و خدمات خود را بهبود بخشند.
B2B
B2B به معنی (Business-to-Business) است که به تجارت بین شرکت‌ها و کمپانی‌ها اشاره دارد در این نوع مدل از کسب و کارهای آنلاین شرکت‌ها با یکدیگر کالاها، محصولات و خدمات خود را معامله می‌کنند. B2B فروشندگان و خریداران واقعی هستند و گردش تراکنش‌ها در B2B معمولا چرخه فروش طولانی‌تری دارند اما ارزش کالاها و خدمات نسبت به مدل B2C باارزش‌تر و گرانتر است و خریدهای تکرار شونده بیشتری دارند. برای مثال یک شرکت تولید کننده لوازم خانگی ممکن است با یک یا چند فروشگاه آنلاین همکاری کند تا بتواند محصولات خود را به فروش برساند.
در مدل B2B معمولا قراردادهای منعقد شده قابل تجدید هستند و شامل تعدادی محصول یا خدمت بوده که تحت شرایط توافق شده به لحاظ قیمت، زمان تحویل، شرایط پرداخت و… امضاء می‌شوند. در این مدل از کسب و کار آنلاین ارتباط با مشتریان نهایی در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه کالا و خدمات به عنوان قسمت اصلی از فرآیند تولید یا خدماتی که شرکت در اختیار دیگر کمپانی‌ها قرار می‌دهد، ارائه می‌شود.
به عنوان مثال شرکت Oracle محصولات نرم افزاری و سیستم‌های مدیریت پایگاه داده را به شرکتهای بزرگ و کوچک در سراسر جهان عرضه می‌کند.
کمپانی Salesforce نیز از جمله مدل کسب و کار آنلاین B2B است که نرم افزار CRM یا همان مدیریت ارتباط با مشتری و سایر محصولات مشابه و مرتبط را به شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ تجاری می‌فروشد.
شرکت Amazon Web Service نیز یک کمپانی B2B محسوب می‌شود که خدمات ابری را به سایر شرکت‌ها و سازمان‌ها ارائه می‌دهد.
B2B2C
B2B2C مخفف Business-to-Business-to-Consumer است. به معنای ارائه خدمات یا فروش محصول و کالا به شرکت‌ها و کسب و کارهای دیگری که با هدف فروش به مشتریان نهایی با آنها قرارداد می‌بندند. در واقع، در این مدل از کسب و کار آنلاین و تجاری، یک شرکت B2B با شرکت دیگری همکاری می‌کند و محصولات یا خدمات را برای مشتری نهایی فراهم می‌سازد. یعنی شرکت B2B نقش واسطه را بین شرکت خود و مشتریان بازی می‌کند.
به عنوان مثال، یک شرکت تولید‌کننده لوازم خانگی ممکن است با یک شرکت خدماتی یا فروشگاه آنلاین همکاری کند تا محصولات خود را از طریق آنها به کاربران نهایی عرضه نماید.
به طور کلی مدل B2B2C به شرکت ها کمک می‌کند تا به صورت موثری با مشتریان حقیقی ارتباط برقرار کنند و در نتیجه فروش خود را بیشتر می‌نمایند.
B2G
B2G یا Business-to-Government به معنای تجارت با دولت و سازمان‌های دولتی است. این مدل کسب و کار معمولاً برای شرکتهای بزرگ و متوسطی که توانایی رقابت در بخش دولتی را دارند، مناسب است.
به عنوان مثال، شرکت هایی که تجهیزات نظامی، تجهیزات برقی و الکترونیکی، مواد شیمیایی و فارماکولوژی و یا خدمات حمل و نقل ارائه می‌دهند، ممکن است از این مدل کسب و کار استفاده کنند.
تجارت با دولت (B2G) یک مدل کسب و کار آنلاین است که در آن یک شرکت، محصولات خود را به نهادهای دولتی یا ادارات دولتی – اعم از محلی، شهرستانی، ایالتی یا فدرال می‌فروشد و به بازار عرضه می‌کند. این مدل بر مناقصه موفق قراردادهای دولتی متکی است. یک سازمان دولتی معمولاً یک درخواست برای پیشنهاد ارائه می‌کند و کسب‌وکارهای آنلاین باید برای این پروژه‌ها مناقصه بدهند.
C2B
مدل کسب و کار C2B به معنای “Consumer-to-Business” است و در آن، مصرف‌کنندگان یا افراد، محصولات و خدمات خود را به شرکت‌ها یا کسب و کارها عرضه می‌کنند. در این مدل، مشتریان به عنوان فروشنده‌ها و شرکت‌ها نیز به عنوان خریداران عمل می‌کنند.
برخلاف مدل کسب و کار B2C که در آن شرکت‌ها محصولات و خدمات خود را برای مصرف کنندگان پیشنهاد می‌دهند، در مدل C2B، مصرف‌کنندگان محصولات یا خدمات خود را با قیمت خودشان به شرکت‌ها ارائه می‌دهند و شرکت‌ها می‌توانند با توجه به پیشنهادات مشتریان، خریداری از آنها را انجام دهند.
از مزیت‌های رقابتی مدل C2B، می توان به قیمت‌گذاری کالاها و خدمات اشاره نمود. این رویکرد به مصرف‌کنندگان این قدرت را می‌دهد که قیمت‌های خود را تعیین نموده و مستقیما با سایر کسب‌وکارها برای برآورده نموده نیازهایشان رقابت کنند.
به عنوان مثال سایت Upwork یکی از بزرگترین کسب و کارهای آنلاین و بازارهای جهانی برای ارتباط بین کارفرمایان و کارآفرینان در زمینه‌های مختلف از جمله برنامه نویسی، طراحی وب، ترجمه، بازاریابی و… است. در این سایت، کارآفرینان (Freelancer) می‌توانند پروژه‌های خود را ارائه داده و کارفرمایان (Client) با ارائه پروژه‌های مورد نیاز خود، به دنبال افرادی مناسب برای انجام پروژه خود هستند.
D2C
D2C مخفف عبارت Direct-to-Consumer است و به یک مدل کسب و کار آنلاین اشاره دارد که در آن، شرکت‌ها محصولات و خدمات خود را به صورت مستقیم و بدون واسطه‌ها به مشتریان نهایی فروخته و تحویل می‌دهند. در این مدل کسب و کار آنلاین ، کمپانی‌ها قادرند کنترل بیشتری بر روی فرآیندهای تولید، فروش و بازاریابی خود داشته باشند بنابراین با ایجاد رابطه مستقیم با مشتریان، ارتباط بهتری در مدت زمان طولانی با آنها برقرار می‌کنند و اطلاعات بیشتری نیز درباره علاقه‌ها، سلیقه‌ها و نیازهای آنها جمع آوری کنند.
با توجه به رشد سریع و گسترش فروشگاه‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی، این مدل کسب و کار در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده است و بسیاری از شرکتهای بزرگ و نوپا از آن بهره می‌برند.
شرکت Warby Parker از جمله تولیدکنندگان عینک است که محصولات خود را بدون واسطه به مشتریان می‌فروشد.
شرکت Glossier محصولات آرایشی و بهداشتی را مستقیماً به مصرف کنندگان به صورت آنلاین ارائه می‌دهد. شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام، یوتیوب و …. نیز از جمله رسانه‌هایی هستند که افراد و شرکت‌ها محصولات خود را به طور مستقیم به مصرف کننده نهایی ارائه می‌کنند.
C2C
C2C به معنی “مشتری به مشتری” است و به خرید و فروش بین افراد حقیقی یا مصرف‌کنندگان واقعی اشاره دارد. در این روش، هیچ فروشنده‌ای وجود ندارد و مشتریان با هم معامله می‌کنند و به صورت مستقیم کالاها و خدمات را به یکدیگر فروخته و خریداری می‌کنند. به عبارت دیگر، C2C از دو شخص حقیقی تشکیل شده است که یکی فروشنده و دیگری خریدار است. این روش اغلب در برخی از وب‌سایت‌های فروش آنلاین و بازارهای اینترنتی مانند eBay، Craigslist و Amazon Marketplace استفاده می‌شود.
مدل کسب و کارهای آنلاین C2C از رشد خودکار، توسط خریداران و فروشندگان با انگیزه سود می‌برند، اما با یک چالش کلیدی در کنترل کیفیت و نگهداری فناوری روبرو هستند.
در پایان خاطر نشان می‌کنیم برای کسب‌وکارهایی که به دنبال برداشتن گام بعدی در دنیای دیجیتالی هستند، درک این موضوع که از چه نوع مدل‌های کسب‌وکار آنلاین باید استفاده کنند و چگونه می‌توانند از آنها بهترین بهره را ببرند،بسیار مهم است و همچنین این مساله ضامن موفقیت آنها خواهد بود.
