نساجی از هنر-صنعت‌های قوی در ايران است. بافت انواع پارچه و رودوزی‌های متنوع بخشي از اين هنر است. هنری كه هر چند روزگاری رواج بيشتری داشت و نيازهای همه جامعه را برآورده می‌كرد. امروزه اما با كاهش توليد آنها به صنايع دستی خاص و ارزشمندي بدل شده است. ترمه و بافت آن يكی از انواع هنرهای ارزشمند ايرانی است. پارچه‌ای كه با دست بافته میشود پارچه‌ای كه تراكم پود آن زياد است و همه نخ‌های آن رها پشت پارچه قرار دارد.
نساجی از قدیمی ترین هنرهای مردمان ایران زمین است و قدمت بسیاری دارد. در گذشته این هنر بیشتر نیازهای روزمره مردم را برطرف می‌کرد. اما امروزه از صنایع دستی اصیل ایرانی محسوب میشود که بسیار ارزشمند نیز است. هنر نساجی انواع بسیار متنوعی از پارچه‌ها را شامل میشود که یکی از آنها ترمه است.
ترمه پارچه‌ای بسیار ظریف و با لطافت است. فرم بافت آن به گونه‌ای است که پود ها در پشت و به صورت آزاد قرار می‌گیرند و تراکم پود بالایی در این نوع پارچه دیده میشود. در ادامه این مقاله با ترمه، شیوه بافت و انواع آن آشنا خواهیم شد. در ادامه هدیه‌های متنوع ترمه برای علاقمندان را معرفی خواهیم کرد.
پس در ادامه این مطلب با آراهنر همراه باشید …
بسته ترمه یک در یک
در آراهنر انواع مختلفی از ترمه‌های یک در یک را می‌توانید تهیه کنید. این نوع از ترمه معمولا به عنوان رومیزی استفاده میشوند. کافی است از میان ترمه‌های ابریشم با رنگ زمینه‌ای قرمز، آبی و … را انتخاب کرده و به مخاطبان خود هدیه کنید. این بسته هدیه ترمه با بسته‌بندی مقوایی شکیل خود می‌تواند از هدیه تبلیغاتی مناسبی باشد.
ترمه رانر
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد از ترمه می‌توان برای تزئین میز نهارخوری و یا اپن نیز استفاده کرد. برای این منظرو ابعاد یک در یک ترمه مناسب نیستند بنابراین ما به شما ترمه رانر را پیشنهاد می‌کنیم. انواع مختلف این ترمه در سه رنگ مختلف در آراهنر قابل مشاهده هستند.
کیف دوشی ترمه
یکی از خلاقانه ترین هدیه‌های آراهنر با بهره‌مندی از ترمه، کیف دوشی می‌باشد. این هدیه می‌تواند هدیه تبلیغاتی بسیار مناسبی برای بانوان باشد. این هدیه علاوه بر خلاقانه بودن، بسیار کاربردی نیز است و بی شک شما را در ذهن مخاطبتان ماندگار خواهد کرد.
ساک دستی ترمه
آراهنر به جز کیف ترمه، ساک دستی ترمه را نیز به شما پیشنهاد می‌کند. امروزه ساک دستی ها برای استفاده کمتر از ساک‌های پلاستیکی بیستر مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین این هدیه صنایع دستی می‌تواند گزینه خلاقانه و مناسبی باشد.
بسته ترکیبی ترمه و مینا
اگر هدیه‌ای ترکیبی با ترمه می‌خواهید این بسته مناسب شما است. بسته ترکیبی ترمه با ابعاد 50 سانتی متری به همراه گلدان میناکاری با نقوش آبی رنگ و سنتی، هدیه بسیار چشم نواز و ماندگاری خواهد بود.
جانی دوباره در ترمه ايرانی
فعاليت ترمه‌بافان ايرانی در بخش‌هاي مختلف آسيا، باعث فراموشی نسبی اين هنر در ايران شد. جنگ‌ها، تصرف‌ها و تغيير حكومت‌ها فرصتی برای توجه به اين مسائل باقی نمی‌گذاشت. در دوره صفويان و آرامش نسبی ايران، اين هنر جانی دوباره گرفت. ترمه‌بافان بسياری در اصفهان، كرمان، يزد و كاشان بافت اين نوع پارچه را گسترش دادند. البته نه به عنوان يك اثر هنری و صنايع دستی ارزشمند، بلكه به عنوان تن‌پوش‌های درباريان. اين نوع پارچه تا ساليان به عنوان قبا، تن‌پوش درباريان، پرده، روميزی و سجاده بافته و عرضه می‌شد. جنس اين ترمه‌ها بيشتر ابريشم بود. البته از كرک و پشم هم توليد میشود. به همين دليل استادكاران بيشتر مشغول كار تولید و عرضه برای درباريان بودند.
در دوره پهلوی، آموزش بافت ترمه و ترمه‌بافی به طور رسمی زيرنظر اداره صنايع دستی آغاز شد. كم‌كم اين پارچه در كوی و برزن بيش از پيش عرضه شد. تا جايي كه در جهيزيه عروس، معمولا يک تكه ترمه قرار می‌دادند. ترمه‌هايی كه طرحهای بيشتر آنها بته و جقه‌های كوچک و بزرگ است.
مراحل بافت ترمه، چشم و چراغ صنعت و هنر نساجی
پیش از پرداختن به مراحل مختلف بافت این پارچه بهتر است با مواد اولیه مورد نیاز برای بافت آن آشنا شویم. برای بافت ترمه از پشم و ابریشم استفاده میشود اما معمولا پشم سفید رواج بیشتری در این صنعت دارد. علت این را می‌توان به رنگ آمیزی راحت تر پشم سفید نسبت داد. پس مراحل بافت ترمه موارد زیر ار شامل میشوند:
- آماده سازی مواد اولیه شامل پشم یا ابریشم
- شستن پشم‌ها برای پاک کردن آن از چربی و آلودگی‌ها
- درخشان و سفید کردن رنگ پشم‌ها که برای این منظور معمولا از گوگرد استفاده میشود.
- تثبیت رنگ مواد اولیه. در این مرحله معمولا از زاج سفید، قلع و سایر محلول‌ها استفاده میشود
- مرحله رنگ آمیزی به وسیله رنگ های گیاهی و طبیعی
- شروع بافت ترمه با استفاده از دستگاه‌های سنتی و یا ژاکارد
پس از بررسی مراحل اصلی در آماده کردن مواد اولیه و بافت ترمه بهتر است با انواع مختلف طرحهای ترمه نیز آشنا شویم. در ادامه نیز به بررسی انواع مختلف ترمه که با بهره‌مدی از این روش‌ها و طرح‌ها بافته میشود، خواهیم پرداخت.
انواع مختلف پارچه ترمه
تعدادی از انواع ترمه محبوب و پر فروش عبارت‌اند از:
- شال یزدی : در بافت آن معمولا از چندین نقش از جمله بته جقه، بته بادامی، بته سرورس استفاده میشود. شال یزدی با طرح گل شاه عباسی از موارد کمیاب و خاص می‌باشد.
- شال راه راه : معمولا به دو شیوه باریک و پهن موجود می‌باشد.
- شال بندی : نقش و نگار این نوع از ترمه شبهات زیادی به لانه زنبور دارد. معمولا نقش بته جقه به فراوانی در آن دیده میشود.
- شال چهار قدی : این نوع از ترمه معمولا در ابعاد یک در یک بافته میشود و بیشتر کاربردهای تزئینی دارد.
- شال محرمات : به نوعی از ترمه با نقوش راه اره گفته میشود.
- شال زمردی : همان طور که از نام آن نیز پیداست، در بافت آن از رنگ سبز زمردی استفاده میشود. نقوش استفاده شده نیز بیشتر بته جقه می‌باشند.
کاربردهای ترمه آن را به یک هدیه لوکس بدل کرده است!
امروزه شاهد استفاده بیشتر از صنایع دستی ایرانی در تزئینات منزل و دکوراسیون آن هستیم. ترمه نیز یکی از آن‌هاست که به کاربردهای مختلف تبدیل به هدیه‌ای ارزشمند و لوکس شده است. برای مثال از این پارچه می‌توان به عنوان رومیزی روی اپن، میز نهارخوری و … استفاده کرد.
امروزه کاربردهای خلاقانه تری از ترمه را نیز مشاهده می‌کنیم، مانند روبالشتی، کیف دستی، کیف دوشی و … . در ادامه با آراهنر همراه باشید تا شما را با هدیه‌ها ترمه مختلف آشنا کنیم.
مزایای خرید ترمه برای کسب و کارها
اگر بخواهیم متوجه شویم که چرا خرید ترمه برای استفاده به عنوان هدیه تبلیغاتی برای مشاغل و کسب و کارهای مختلف حائز اهمیت است، باید به این موضوع اشاره کنیم که اصلاً کارکرد هدایای تبلیغاتی چیست؟
همان طور که میدانید، مهم‌ترین کارکرد هدایای تبلیغاتی، این است که در مشتریان آگاهی از برند به وجود میآورند و همین طور باعث ماندگاری و دوام نام برند شما در ذهن مخاطبان یا مشتریان شما میشود. حالا هر چه این هدایای تبلیغاتی کاربردیتر، ارزشمندتر و متناسبتر با مشتریان شما باشد، شما از اهدای آنها نتایج بهتری را دریافت خواهید کرد.
یکی از هدایای ارزشمندی که علاوه بر ارزش مادی، دارای ارزش معنوی هم هست، صنایع دستی ایران است. در ایران، به واسطه تنوع بالای فرهنگی، صنایع دستی بسیار متنوعی وجود دارد که به جرأت می‌توان گفت که همه آنها زیبا و محبوب و پرطرفدار هستند و استفاده از انواع آن به دلیل اینکه هم با ارزش و هم بسیار کاربردی هستند، می‌تواند به عنوان یک هدیه تبلیغاتی مناسب تلقی شود.
یکی از مهم‌ترین صنایع دستی ایران، انواع پارچه‌های ترمه است که در شهرهای مختلفی مانند اصفهان و یزد بافته میشود و طرفداران بسیاری دارند.
ترمه پارچه‌ای است که از ابریشم یا کرک و پشم بافته میشود و به اندازهای ظریف و زیباست که تبدیل به چشم و چراغ صنعت نساجی ایران شده است. این پارچه به دلیل ارزش مادی و معنوی که دارد یک هدیه تبلیغاتی لوکس و کاربردی محسوب میشود که می‌تواند در مخاطب شما احساس ارزشمندی کند.
هم چنین به دلیل اینکه امروزه کاربرد استفاده از ترمه در تزئینات منزل و دکوراسیون زیاد است، شما پس از اهدای ترمه به عنوان هدیه تبلیغاتی، مطمئن خواهید بود که حتماً مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال یک قطعه پارچه ترمه می‌تواند به عنوان رومیزی به کار رود.
از سوی دیگر امروزه با استفاده از ترمه انواع و اقسام محصولات دیگر تولید میشود از جمله روبالشتی، کیف دستی، کیف دوشی، کوسن، رانر، ساک دستی و غیره که همین امر باعث میشود شما با هر بودجهای که دارید بتوانید برای مخاطبان خود که ممکن است سلیقههای مختلفی داشته باشند، محصولاتی را که با استفاده از ترمه ساخته شده است، خریداری کنید.
نکات مهم در شستشوی ترمه
معمولاً ترمه را از ابریشم طبیعی یا پشم و کرک تهیه میکنند که همین امر باعث استحکام بالای آن میشود. به عبارت دیگر با وجود ضخیم بودن پارچه ترمه و استحکام الیاف آن، این پارچه در برابر نور و رطوبت آسیب‌پذیر است. در واقع، استفاده از الیاف ابریشمی باعث حساس بودن ترمه میشود. بهترین شیوه برای شستشو و تمیز کردن ترمه، خشکشویی و یا بخارشویی آن است.
بافتن ترمه نیازمند مهارت بالایی است زیرا کار سخت و مشکلی است . هم چنین تراکم بالای تار و پود ترمه، مقاومت نسبی زیادی را در آن به وجود میآورد. معمولاً پارچه‌های ترمه، نسبت به سایر پارچه‌ها دوام و مقاومت بیشتری دارند اما رنگ آنها ممکن است در اثر رطوبت یا نور تغییر کند، به ویژه اینکه قسمتهای تیره ممکن است خیلی سریع تغییر رنگ دهند.
برای شستشوی ترمه، قبل از هر چیز باید از نوع رنگ به کار رفته در آن آگاه شد، به عنوان مثال اگر برای رنگ الیاف ترمه، از رنگ‌های ثابت گیاهی استفاده شده است، می‌توان آن را با آب سرد و شویندههای معمولی و با دست شست و اگر ترمه با آستری و یراق همراه است، شستن با آب به آن آسیب میرساند، بنابراین می‌توانید از روش خشکشویی استفاده کنید.
در صورتی که رنگ الیاف ترمه شیمیایی باشند، برای پیشگیری از پس دادن رنگ‌ها، باید حتماً از روش خشکشویی استفاده شود. حتماً در زمان خشکشویی ترمه، تاکید کنید که ترمه خشکشویی شود و از آب شویی استفاده نشود.
اگر می‌خواهید پارچه ترمه را در منزل بشوئید به نکات زیر توجه داشته باشید:
- پیش از شستشو، گرد و غبار آن را با وارد آوردن ضربات ملایم بگیرید.
- به منظور شستشوی پارچه‌های ترمه بزرگ نظیر پرده، حتماً آنها را به خشکشویی بدهید چرا که شستشوی حجم بالایی از این پارچه با توجه به ضخامت و حساس بودن آن در منزل، کار پر دردسری است و علاوه بر آن ممکن است که مواد شوینده به درستی از سطح آن پاک نشوند و پارچه دارای لکه شود و آسیب ببیند.
- از آب با دمای ولرم استفاده کنید.
- هرگز از ترکیبات شوینده حاوی سفیدکننده و آنزیم استفاده نکنید.
- شویندههای ملایم نظیر شویندههای مخصوص کودکان، بهترین مواد برای شستشوی ترمه هستند .
- از چنگ زدن و چلاندن ترمه خودداری کنید.
- برای تمیزتر شدن ترمه، آن را برگردانید و فشار کمی به آن وارد کنید.
- در صورتی که پارچه ترمه بیش از حد کثیف باشد، باید مدت زمان بیشتری در محلول آب و مواد شوینده مناسب بماند تا آلودگیهای آن برطرف شود.
- بافت پارچه‌های ترمه معمولا استحکام زیادی دارد اما با عدم احتیاط در شستشو و چلاندن آن، ممکن است دوختها سست شوند.
- برای براق شدن و تمیزی بیشتر ترمه می‌توانید در انتهای شستشو آن را در ترکیب آب وسرکه قرار دهید و سپس آبکشی کنید.
ابزار کار مورد نیاز برای بافت ترمه
دستگاه بافت ترمه، شبيه دیگر دستگاه هاي نساجي سنتي، از جنس چوب ساخته شده است و معمولاً در مناطقی که ترمه بافی در آن رایج است به دست صنعتگران محلي ساخته مي شود. اين نوع دستگاه ها چهار وردي هستند و وردها توسط پدال هايي كه در زير پاي بافنـده قرار دارند بــه حركت در مي آيند.
پس از تهيه مواد اوليه و تدارك دستگاه بافندگي، مانند بافت ساير منسوجات دست بافت رايج، كار چله كشي انجام شده و به دنبال آن بافت ترمه آغاز مي شود.
هر دستگاه ترمه نياز به يك گوشواره كش هم دارد که به همین منظور استادكار در پشت دستگاه می نشیند و گوشواره كش در بالاي دستگاه می ایستد و نخ هاي مخصوص برای ايجاد نقش بر روي پارچه را انتخاب می کند؛ بنابراین نقوشي كه به طور معمول بر روي ترمه هاي ايراني ديده مي شود حاصل و نتيجه همكاري گوشواره كش با استادکار است.
بررسي ترمه هاي موجود بیانگر اين واقعيت است كه بافت ترمه كار بسيار مشكلی است. بافت ترمه با دستگاه هاي سنتي نياز به صرف وقت، دقت و مهارت فراوان دارد و به كمك اين دستگاه ها تنها مي توان در طول روز (معادل 8 ساعت کار مفید ) حدود 20 الي 25 سانتي متر ترمه مرغوب بافت ولي با استفاده از دستگاه ژاكارد كه در حقيقت كار گوشواره كش در دستگاه هاي ساده بافندگي را انجام مي دهد توليد كمي افزايش می یابد و به حدود 100 سانتي متر در روز می رسد.
هم چنین يكي از حساس ترين وظايف بافنده ترمه، انتخاب رنگ و هماهنگي رنگ ها با یکدیگر است. دشواري اين کار هنگامی مشخص مي شود كه تارهاي ترمه بايد همگي داراي يك رنگ و از يك جنس باشند و تنها انتخاب رنگ در مورد پودها متفاوت است، يعني زمينه هميشه ثابت و تنها در متن آن باید رنگ ها انتخاب شوند.
روش تشخیص ترمه اصل
ترمه پارچه‌ای نفیس است. طبیعی است که وقتی با یک محصول گران‌قیمت سروکار داریم، پای نمونه‌های تقلبی و بی‌کیفیت آن نیز به‌میان می‌آید. سوال اساسی که در اینجا به‌وجود می‌آید، این است که چگونه می‌توان ترمه اصل را از تقلبی شناسایی کرد؟ راه‌های مختلفی برای این منظور پیش روی شما قرار دارند که در اینجا تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم.
1. بررسی کیفیت نخ ابریشم
در تولید ترمه اصل از نخ ابریشم طبیعی درجه یک استفاده میشود. در عین حال ترمه‌هایی نیز هستند که برای تولید آنها از ابریشم مصنوعی (پلی استر) استفاده میشود. واقعیت این است که تشخیص ابریشم طبیعی در مقابل مصنوعی کار ساده‌‌ای نیست؛ اما پیشنهاد می‌کنیم که حتما نکات زیر را در این زمینه مد نظر قرار دهید:
- ابریشم طبیعی ظرافت بیشتری دارد که با لمس کردن می‌توان متوجه این موضوع شد.
- ترمه بافته شده از ابریشم طبیعی در محیط روشن، درخشان‌تر و شفاف‌تر به‌نظر می‌رسد.
- تراکم پارچه ابریشم طبیعی در مقایسه با مصنوعی به‌مراتب بالاتر است.
2. بررسی تنوع رنگ ترمه
ترمه‌های اصیل و باکیفیت از رنگ‌بندی با تنوع بالاتری برخوردار هستند. این موضوعی است که با مشاهده چند نمونه مختلف از ترمه‌ها در بازار به‌راحتی می‌توان تشخیص داد. پیشنهاد می‌کنیم حتما به‌سراغ ترمه‌هایی بروید که رنگ‌های بیشتری (8 تا 12 رنگ) در سطح آنها به چشم می‌خورند.
ضمن اینکه نباید فراموش کنید، هر رنگ در پارچه ترمه باکیفیت و اصیل، دقیقا در جایگاه خود به‌کار می‌رود. این موضوع باعث میشود که ترکیب رنگ‌ها در کنار یکدیگر نوعی هماهنگی و هارمونی چشم‌نواز را برای پارچه به ارمغان بیاورند. ضمن اینکه رنگ‌های مورد استفاده در ترمه اصل، کاملا طبیعی هستند. رنگ ترمه‌های تقلبی بعد از مدتی قرار گرفتن در برابر آفتاب تا حد زیادی از بین می‌رود.
3. بررسی میزان نرمی و لطافت ترمه
شاید ساده‌ترین راه برای مشتری در تشخیص ترمه اصل از تقلبی، دست کشیدن روی آن باشد. وقتی روی ترمه اصل دست می‌کشید، باید احساس لطافت و نرمی کنید. این در حالی است که معمولا سطح ترمه‌های بی‌کیفیت نسبتا زبر است. دلیل زبری سطح این ترمه‌ها نیز وجود ویسکوز یا پلی استر بهعنوان ابریشم مصنوعی در آن‌هاست.
4. بررسی وزن ترمه
راه دیگری که برای تشخیص ترمه اصل پیش روی شماست، وزن کردن پارچه‌های مختلف است. ابریشم طبیعی در مقایسه با مصنوعی سنگین‌تر است. دو پارچه ترمه با اندازه یکسان را در نظر بگیرید که یکی از ابریشم طبیعی و دیگری از ابریشم مصنوعی تولید میشود. ترمه اصل سنگین‌تر است. البته گاهی اوقات ممکن است با استفاده از چند لایه ضخیم یا حتی مقوا سعی در سنگین‌تر جلوه دادن ترمه‌های تقلبی باشند.
این موضوع به‌راحتی قابل تشخیص است. شما سطح ترمه را فشار دهید. اگر احساس سفتی کردید، نشان‌دهنده ضخامت زیاد پارچه یا استفاده از مقوا درون آن است. راه‌حل دیگر تا کردن ترمه است. اگر بعد از تا کردن ترمه به حالت اولیه خود بازنگردد، نشان‌دهنده تقلبی بودن آن است.
سوالات متداول در خصوص ترمه ، چشم و چراغ صنعت و هنر نساجی
ترمه پارچه زیبایی است که در الیاف بسیار نرم و لطیف برای تولید آن استفاده میشود و طرح و نقش‌های فوق‌العاده‌ای روی آن بکار می‌رود.
طرحهای روی ترمه نماد سرزندگی و طراوت هستند. این پارچه در سطح دنیا بهعنوان نماد هویتی و شناسنامه ایرانی شناخته میشود.
طرحهایی که روی پارچه ترمه پیاده میشوند، بته جقه نام دارند. طرحهای بته جقه معمولا در شکل و شمایل گل و گیاه یا طرحهای بادامی روی بهصورت متقارن روی ترمه اجرا میشوند.
بله، امکان شستشوی پارچه ترمه وجود دارد. البته باید ملاحظات خاصی را در این زمینه مد نظر قرار دهید که در متن مقاله ذکر کردیم.
نکات مهم درباره ترمه
تعدادی از مهم‌ترین نکات در مورد ترمه عبارت‌اند از:
- این پارچه که چشم و چراغ صنعت نساجی است، معمولا از پشم و یا ابریشم بافته میشود.
- از طرحهای بسیار معروف در ترمه بافی ، نقش بته‌جقه است.
- ترمه با داشتن کاربردهای مختلف می‌تواند هدیه سازمانی و یا تبلیغاتی مناسبی باشد.
- تعدادی از برترین هدیه‌های ترمه مواردی مانند کیف دوشی ترمه، کیف دستی ترمه ، جانمازی ترمه، رومیزی و رانر ترمه را شامل میشوند.
